كليدواژه :
آب , ايران , برنامه‌ريزي استراتژيك , مديريت بهينه , SWOT
چكيده فارسي :
بنيادهاي زيستي، دربردارنده ي مجموعه اي از عناصر و عوامل محيطي است كه بنيان علم جغرافيا بر آن استوار است. در اين ميان، آب به عنوان يكي از بنيادهاي زيستي و مثابه يك كالاي استراتژيك، همواره نقش مهمي در سبدِ سياست گذاريها و برنامه ريزي هاي كشورها داشته است. در كشورهايي كه از نظر جغرافيايي در كمربند بياباني جهان قرار دارند، آب از اهميتي استراتژيك در مقياس محلي تا فراملي برخوردار است. ايران، در شمار كشورهايي است كه از منظر واقعيتهاي جغرافيايي با كمبود منابع آب و روند فزاينده ي صنعتي شدن و شهرگرايي لجام گسيخته رويارو است. با توجه به اهميت آب و چگونگي مديريت آن در كشور، پژوهش پيش رو، با روش پيمايشي و تحليل استراتژيك (SWOT)، به طراحي و تدوين استراتژيهايي در راستاي مديريت بهينه ي آب در ايران پرداخته است. نمونه ي آماري اين پژوهش، 50 نفر از اعضاي هيئت علمي گروه جغرافيا در سه دانشگاه تهران، تربيت مدرس و خوارزمي است. يافته هاي پژوهش، نشان ميدهد كه وضعيت فعلي مديريت آب در كشور از نظر عوامل دروني و بيروني دچار ضعف است. از جمله استراتژيهاي مناسب براي مديريت بهينه ي آب در كشور نيز عبارتند از: محلي سپاري و مشاركتي سازي مديريت منابع آب در كشور (استراتژي SO)، مداخله ي مديريتي در راستاي كاهش و تعديل آثار مخرب سياسي سازي مسئله ي آب (استراتژي ST)، بهبود مديريت منابع انساني در وزارتخانه ها و سازمانهاي متولي آب (استراتژي WO)، توقف مديريت موازي و مداخله گرايانه و يكپارچه سازي شبكه ي سازمانهاي متولي در مديريت آب (استراتژي WT).
چكيده لاتين :
Possibilities for improvements of water resources management exist because of Iran’s vast areas of cultivable lands, big rivers and suitable sites for construction of dams in Zagross and Alborz mountain ranges, extensive aquifers, and suitable climatic conditions for cultivation of different plants. In addition to existing exploitation of the water resources of the country, there is some capacity for physical development of up to 30 bcm of water resources for consumptive uses and up to 50 bcm for energy production, while still observing all economic, social, and environmental limitations. Cultural support for developments in water resources management includes traditions and social institutions that have adapted over time to different geographical conditions, especially in arid and semiarid regions. The best adapted of such institutions allow for effective water resource utilization. Political conditions conducive to developing water resources management include extensive citizen participation in public affairs, strengthening of the parliamentary system, creation of nongovernmental organizations (NGOs), support of local management, and suitable political background for developing the water and agriculture sector. Existing installations and equipment include large and small reservoir dams, extensive irrigation and drainage networks, water transmission pipelines and pumping stations, treatment plants and water reservoirs, urban water distribution networks, and other facilities. Institutional capacity includes the possibility for experienced national experts to provide consulting and construction services in order to reduce foreign exchange expenses to a considerable extent.
