منابع معرفت اخلاقي در انديشه ابن عربي

The Sources of Moral Knowledge in Ibn ʿArabī’s Thought

اين مقاله با روش توصيفي- تحليلي، به معرفي انديشه ابن عربي در حوزه معرفت شناسي اخلاق، با تمركز بر منابع معرفت اخلاقي و تشريح چگونگي بهره گيري انسان از اين منابع در جهت ايصال به حيات اخلاقي مي پردازد. يافته هاي تحقيق نشان مي دهد كه ابن عربي معرفت اخلاقي را عيني دانسته و عالم اعيان ثابته را به عنوان نفس الامر حقايق اخلاقي معرفي مي كند. وي در آثار خود به شكلي پراكنده اما صريح، پنج منبع: طبيعت، عقل، قلب، نفس و وحي را منابع شناخت حقايق اخلاقي دانسته است. البته رتبه اين منابع يكسان نبوده و امتياز وحي الهي و نفس آدمي بر ساير منابع نمايان است. در مقام مقايسه اين دو منبع ممتاز، از كلمات ابن عربي چنين بر مي آيد كه وحي منبع تشريعي هدايت و محصول تكلم مستقيم حضرت حق با پيامبران و مسير معرفت به توحيد كامل است. اولياء حق، ضمن تكامل بخشيدن به نفس انساني و در عين برخورداري از امتيازات خاص در معرفت اخلاقي، در تعليم و عمل خود پيرو تعاليم پيامبران صاحب شريعت هستند.

This article, using a descriptive-analytic method, introduces the ideas of Ibn ʿArabī in moral epistemology while focusing on the sources of moral knowledge and explaining how man utilizes these sources in order to achieve a moral life. The findings of the research show that Ibn ʿArabī considers moral knowledge to be objective and presents the Realm of Fixed Entities (Ayan Thabete) as the thing-in-itself of moral realities. In his writings, though scattered, he clearly considers five things as the sources of moral knowledge: nature, intellect, heart, soul and revelation. However, these sources are not at equal levels and the distinction of revelation and the human soul over the other sources is apparent. Comparing these two sources, one can conclude from Ibn ʿArabī’s writings that revelation is the source of religious legislative guidance and is the result of God’s direct communication with the prophets and is the path of knowledge to perfect unity. God’s special servants (Valīyy-u l-Allah), while perfecting their human souls and possessing special merits in moralknowledge still follow the teachings of the law-bringing prophets in their teachings and actions.