The Essence and Origins of Action in Mullā Sadrā’s Philosophy of Action

چيستي و مبادي عمل در فلسفه عمل صدرالمتالهين

از نظر فيلسوفان صدرايي، عمل ارادي انسان، حركتي است ناشي از تاثير شناخت قواي ادراكي انسان در امور بيروني كه اين تاثير از طريق اراده يا قصد پديدآمده در نفس انسان، صورت مي‌گيرد. نقطه شروع عمل انساني، همان آغاز شكل‌گيري بعد فرامادي (نفس) در انسان است. طبق اين تصوير، مبادي عمل انساني عبارتند از شناخت، شوق و اراده. در كارهاي ارادي و غيرارادي انسان، اين خود نفس است كه در حركت است. اين حركت جوهر نفس، جزيي از طرح عظيم حركت جوهري است كه در كل عالم طبيعت و آنچه به آن تعلق دارد، در جريان است. عمل و كار ارادي انسان، حركت جوهري ديگري است كه در متن اين حركت ضروري نفس، شكل گرفته، مي‌تواند حركت و انقلاب دايمي نفس را به سوي معشوق اصلي، تشديد كند تا در اثر اين تشديد، انسان به كمال لايق خود نايل شود يا به ورطه انحطاط درافتد. غايت نهايي عمل ارادي انسان، رسيدن به نزديكترين درجه به خداوند (قرب) است كه داراي دو بعد است: يكي برخورداري از شديدترين علم نسبت به همه موجودات و مراتب عالم و ديگري تجرد در ذات و در فعل از ماده. هر حركتي در عالم، به فيض حق صورت مي‌پذيرد ولذا كار ارادي انسان نيز به مدد فيض دايمي خداوند انجام مي‌پذيرد. بدون آنكه اختيار انسان لطمه‌اي ببيند.

According to Sadrian philosophers, human beings’ voluntary actions are movements born of the effect of recognizing their perceptive faculties concerning outside matters and this effect forms through the intention or will that rises in a person’s soul. The starting point of human action is the point of the formation of the immaterial aspect (the soul) in a human being. According to this perspective, the origins of human actions are cognizance, desire, and will. In a human being’s voluntary and involuntary actions, it is the soul that is in motion. This substantial motion of the soul is part of the great substantial motion design that is progressing in the whole of the natural world and that which belongs to it. The motion of the essence of the soul is also necessary and perpetual and its goal and ultimate beloved is God; however, a human being’s voluntary action is another substantial motion which forms within this necessary motion of the soul and can intensify the perpetual motion and revolution of the soul towards its real object of love so that it may attain the perfection worthy of it through this intensification or can throw a person into a whirlpool of decline. The ultimate goal of human beings’ voluntary actions is to arrive at the closest level of closeness to God that has two aspects: 1) possessing the most intense knowledge concerning all existents and the levels of the world and 2) abstraction of essence and action from matter. All motions in creation happen through God’s grace and, therefore, a human being’s voluntary actions are all performed through the help of God’s eternal grace without affecting man’s free will.