بازتاب نظام آموزشي آمريكا در انديشه ايرانيان دوره قاجاريه و نتايج آن (با تكيه بر مطبوعات دوره قاجار)

Reflection of the American educational system on Iranian thought of Qajar era and its results

مقاله حاضر به يكي از بزرگترين آمال و اهداف اصلاح­ طلبان و متجددين ايراني دوره قاجار يعني تحول در نظام آموزشي كشور با الگو برداري از نظام آموزشي آمريكا مي‌پردازد. اگرچه تا مدتها اعزام دانشجو به كشورهاي اروپايي مورد توجه قرار داشت ولي در دهه ­هاي پاياني عصر قاجاريه روشنفكران و مطبوعات اين دوره به شرح نظام آموزشي آمريكا و برتري­ هاي آن نسبت به كشورهاي اروپايي پرداختند. پژوهش حاضر با تكيه بر مطبوعات عصر قاجاريه، اسناد منتشرنشدة وزارت امور خارجه و مركز اسناد ملي ايران، با روش توصيفي- تحليلي به روند شناخت ايرانيان از نظام آموزشي آمريكا و تاثيرات آن بر ايران عصر قاجاريه پرداخته است و نشان مي­دهد در نتيجه فعاليت مدارس ميسيونري آمريكايي و همچنين تبليغات و تلاش­ هاي مطبوعات قاجاريه و همچنين عواملي چون انجمن ملي ايران و آمريكا و بالاخص تلاش­هاي ديپلمات­هاي برجسته ايران در آمريكا، حكومت قاجاريه متقاعد به الگوپذيري از نظام آموزشي و تربيتي آمريكا شد و در اين راستا نخستين گام­ها را كه همانا اعزام دانشجو به آن كشور بود، برداشت و در فاصله زماني مشروطه تا انقراض قاجاريه شمار قابل توجهي دانشجوي ايراني تحصيلات خود را در آمريكا به پايان رساندند و به ايران بازگشتند.

One of the greatest aspirations of reformers and Iranian modernists was to transform the country's educational system. In fact, sending students to European countries and paying attention to their educational systems was in line with these goals. In the late decades of the Qajar era, the press described the American educational system and its advantages over European countries. present study is based on descriptive-analytical method and relying on the Press of Qajar era, unpublished documents of the Ministry of Foreign Affairs and the National Documentation Center of Iran, for the first time examines the impact of the American educational system on Iran in the Qajar era and shows As a result of the propaganda and efforts of the Qajar press, as well as factors such as the National Iranian-American Association, and in particular the efforts of prominent Iranian diplomats in the United States, the Qajar government has been persuaded to model the American educational system, taking the first steps, which were to send students to the that country, and Between the time of the constitution and the extinction of the Qajar, a large number of Iranian graduates returned to the United States, providing comprehensive development opportunities.