تأثير پوسته‌هاي زيستي در افزايش اسيدهاي آلي خاك و آهن قابل دسترس گياه در خاك‌هاي بيابان سجزي

پوسته‌هاي زيستي خاك عملكرد ويژه‌اي در چرخۀ جهاني كربن و افزايش مادۀ آلي خاك به‌خصوص در مناطق خشك و نيمه‌خشك دارند. كربن آلي خاك كه آميخته‌اي از بخش‌هاي گوناگون از جمله اسيدهاي آلي مي‌باشد، از شناسه‌هاي مهم براي بررسي كيفيت خاك است. اسيدهاي آلي، قابليت انحلال عناصر غذايي كم محلول از جمله آهن خاك را افزايش مي‌دهند. در اين پژوهش، اثر پوسته‌هاي زيستي در افزايش اسيدهاي آلي خاك و و مشاركت آن‌ها در واجذب آهن بررسي شده است. بدين منظور پس از تهيۀ نقشۀ پراكنش پوسته‌هاي زيستي در دشت سجزي از خاك زير پوشش پوسته‌هاي زيستي با غالبيت گلسنگ نمونه‌برداري شد. خصوصيات فيزيكوشيميايي خاك شامل اسيديته، هدايت الكتريكي، مقادير مادۀ آلي، آهن و بافت خاك اندازه‌گيري شدند. ضريب همبستگي پيرسون بين درصد مادۀ آلي و پوشش پوسته‌هاي زيستي 653/0 محاسبه شد كه نشان‌دهندۀ اهميت پوسته‌هاي زيستي در افزايش كربن آلي خاك بود. همچنين نتايج آزمون tStudent نشان داد كه مقادير آهن قابل جذب در خاك زير پوشش پوسته‌هاي زيستي و بدون پوسته‌هاي زيستي اختلاف معني‌دار دارند. با رسته‌بندي پارامتر‌هاي به روش PCA معلوم شد كه در دشت سجزي با اطمينان 51/67%، شوري خاك و در سطح 73/21%، بافت خاك و آهك جزء مهم‌ترين عوامل محدود‌كنندۀ استقرار پوسته‌هاي زيستي هستند. براي تشخيص وجود عامل اسيد آلي در خاك آزمون مادون قرمز فوريه انجام يافت و طيف‌هاي FTIR براي نمونه‌هاي خاك به دست آمد. اسيد سيتريك و اسيد اگزاليك به‌ترتيب در طول موج‌هاي 1400 تا 1600 (cm1) و 1700 تا 1800 (cm1) قرائت شدند. بنابراين پوسته‌هاي زيستي از طريق افزايش اسيدهاي آلي كه بخشي از كل مادۀ آلي خاك را تشكيل مي‌دهند، در افزايش آهن قابل جذب خاك نقش مؤثري دارند.