پايش جابجايي تپه‌هاي ماسه‌اي بادي ريگ يلان در بيابان لوت با استفاده از تصاوير ماهواره‌اي ‌راداري

ازجمله مهمترين ويژگي‌هاي مناطق بياباني ايران، وجود تپه‌هاي ماسه‌اي بادي است كه پويايي و جابجايي آنها در گذر زمان آنها را از بسياري از پديده‌هاي ژئومورفولوژيكي ديگر متمايز كرده است. هدف از اين تحقيق ارزيابي ميزان جابجايي تپه‌هاي ماسه‌اي يكي از بزرگترين مجتمع‌هاي ماسه‌اي جهان، ريگ‌يلان در شرق كوير لوت است. بدين‌منظور از تصاوير ماهواره Sentinel-1 كه جزو ماهواره‌هاي راداري محسوب مي گردد استفاده شد. در اين راستا از چهار تصوير ماهواره Sentinel-1 در ابتداي تابستان سال‌هاي 2017، 2018، 2019 و 2020 استفاده گرديد. براي برآورد ميزان جابجايي تپه‌هاي ماسه‌اي منطقه مورد مطالعه از روش رديابي انحراف (Offset Tracking) استفاده شد. در روش رديابي انحراف مقدار جابجايي‌هاي افقي با محاسبه ميزان انحراف يا همبستگي بين دو تصوير راداري كه به‌صورت مشترك از يك منطقه گرفته شده‌اند محاسبه مي شود. در اين روش بهترين تطابق بين دو تصوير با به حداكثر رساندن همبستگي نرمال متقابل بين تصاوير بدست مي‌آيد. بر اساس نتايج بدست‌آمده در طول بازه زماني مورد مطالعه، مقدار جابجايي تپه‌هاي ماسه‌اي ريگ‌يلان از صفر در مناطق خاكي و رسوبي غير متحرك تا حداكثر 3 متر بر سال در هرم‌هاي ماسه‌اي بزرگ منطقه كه عمدتاً در مركز، غرب و جنوب ريگ متمركز هستند متغير بوده است. جابجايي‌ برخان‌ها، تپه‌هاي طولي و عرضي و در نهايت هرم‌هاي ماسه‌اي به هم پيوسته قيفي شكل ريگ‌يلان در يك راستاي ثابت و مشخص اتفاق نيفتاده است و در هر بخشي از آن متناسب با وضعيت مورفولوژيكي، جهت‌گيري يال‌ها و همچنين اندازه و ارتفاع تپه‌هاي ماسه‌اي سوگيري‌ها و جابجايي‌هاي متفاوتي مشاهده مي‌گردد. بر اساس نتايج بدست‌آمده، تمام عوارض ماسه‌اي موجود در ريگ‌يلان به‌طور ميانگين حدود 0.94 متر بر سال دچار جابجايي مي شوند.