رد انتساب ترسّل ميرزا مهدي منشي خويي به عبّاس عطارد برحسب بررسي و تحليل هشت نسخه‌ خطّي

ترسّل و نامه نگاري از كهن‌ترين فنون نگارشي است كه نه تنها به مرور زمان از اهمّيّت آن كاسته نشده است، بلكه در ادوار نثر فارسي به عنوان يك هنر و فن ، از نظر تاريخي، ادبي، اجتماعي و حكومتي مورد توجّه خاصّ قرار گرفته است. نويسندگان ترسّلات كه از منشيان عالم و هنرمند بوده‌اند با شناخت همه جانبه در امور كشوري و لشكري كارها را سامان بخشيده‌اند و مايه‌ عزّت كشور و مباهات حكومت و امين ملّت بوده‌اند. همچنين با به كارگيري دانش علمي و تشخيص نياز‌هاي فرهنگي و تعليمي بويژه به صورت شيوه‌ كاربردي در مكتب خانه‌هاي آن روز گام برداشته و يا برجستگي‌هاي تربيتي در دربار براي شاهزادگان كه حاكمان بعدي كشور بودند آگاهي‌‌هاي بايسته را منتقل كرده‌اند و سواد مكاتبه‌اي، صدور فرامين و محاسبات منظّم را براي شاهان آموخته‌اند. در لا به لاي اين ترسّلات، آگاهي‌هاي اجتماعي و مالي و شناسايي شخصيّت صاحب منصبان منقطه‌اي و سبك بيان و فرهنگ مردمي نيز از اهميت خاصي برخوردار است. دراين زمينه در دوره‌ قاجار ميرزا مهدي بن محمّد نصير منشي خويي مورد پژوهش اين مقاله است و اين كه چگونه و چرا ترسّل منشي خويي كه داراي ويژگي‌هاي منحصر به فرد است، به نام ترسّل گلشني عطارد در نسخ خطّي شناخته مي‌شود؟ بررسي هشت نسخه‌ خطّي، با محورقرار دادن نسخه مدرسه نمازي خوي تاكيد بر ردّ انتساب اين ترسّل به نام عطارد و همچنين گلشن عطارد دارد. در اين مقاله حرف اختصاري (ن) به معني نسخه‌ خطّي مي‌باشد.