نقش امثال فارسي در انسجام متون منثور منتخب پس از اسلام تا سده‌ هشتم هجري

يكي از شگردهاي رايچ در ميان نويسندگان متون منثور فارسي، استفاده از امثال در آثارشان بوده است كه نه تنها كاركردي بلاغي دارند، كه در انسجام متن هم نقش بسزايي ايفا مي‌كنند. اين مقاله بر آن است تا با بررسي امثال فارسي در متون منثور منتخب تا سدۀ هشتم هجري، نقش آنها را در انسجام متون از مناظر مختلف نشان دهد. بدين منظور پس از مطالعۀ دقيق 25 متن منثور فارسي، امثال به كار رفته در آنها استخراج شده و سپس بر مبناي نظريه‌ انسجام هليدي و حسن، از نظر انسجام دستوري، واژگاني، پيوندي و معنايي مورد بررسي قرار گرفته‌است. نتايج پژوهش نشان ميدهد كه در ميان عوامل دستوري، جايگزيني، در ميان عناصر واژگاني، تكرار، در ميان عناصر پيوندي، پيوندهاي اضافي و در ميان عوامل معنايي، تأييد معنا بسامد بالاتري نسبت به ساير عناصر داشته‌اند. همچنين در اين ميان، نقش عوامل معنايي در انسجام‌بخشي امثال فارسي به متون خود بيش از سه عامل ديگر بوده است. افزون بر اين، بررسي عوامل انسجامي در متون مختلف به تفكيك سده‌هايي كه در آنها نوشته شده‌اند، گوياي آن است كه بسامد و ميزان تأثير هريك از آنها در سده‌هاي مختلف تقريباً برابر است و يا تفاوتي بسيار اندك دارد كه نشان‌دهنده‌ ويژگي‌هاي ذاتي امثال در انسجام‌بخشي به متون است.