پويايي خانوار در ايران: مطالعه چهار دهه تغييرات در ساختار خانواده و خانوار

ساختار خانوار جوامع معاصر در بسياري از نقاط جهان متفاوت از آن چيزي است كه چندين دهه پيش وجود داشت، و در بسياري از كشورها، شكل هاي جديد خانوار ظهور يافته است. مطالعه حاضر با هدف بررسي تغييرات صورت گرفته در ساختار خانوار در ايران در طول 35 سال گذشته (13971363) انجام شد. به اين منظور داده هاي طرح هزينه و درآمد خانوار مورد تجزيه‌وتحليل قرار گرفت. نتايج نشان داد كه در طي اين دوره، سهم خانوارهاي تك نفره، تك والد و نيز خانوارهاي زوجين بدون فرزند افزايش يافته و در طرف مقابل از سهم خانوارهاي گسترده و تركيبي كاسته شده است. هرچند خانوارهاي هسته‌اي همواره اكثريت مطلق خانوارها را به خود اختصاص داده اند، سهم آن ها در يك دهه ي گذشته رو به كاهش گذاشته است. به نظر مي رسد دليل اصلي ثبات سهم اين نوع از خانوارها، بافت فرهنگي و مذهبي جامعه و طولاني ترشدن دوره ي باقي ماندن فرزندان در خانه ي والدين باشد. مشاهده روندهاي موجود نشان مي دهد كه هر چند ساختار خانواده و خانوار در ايران تا دهه هاي پيش از ثبات نسبي برخوردار بود، از حدود يك دهه ي پيش با تغييراتي روبرو شده است. با اينحال، به جاي تبديل شدن به الگوي خانواده مستقل غربي، ويژگي هاي يك الگوي همبستگي عاطفي را به خود گرفته است.