عوامل موثر بر تجارت آب مجازي محصولات كشاورزي ايران ( كاربرد مدل خودرگرسيون برداري پانل)

تجارت فيزيكي محصولات كشاورزي از يك كشور به كشور ديگر، انتقال مجازي منابع آب يا تجارت آب مجازي را به همراه دارد. زيرا كالاهاي كشاورزي حاوي آب تعبيه شده فراواني هستند. هدف اين پژوهش تعيين كميت تجارت آب مجازي محصولات كشاورزي ايران در دوره زماني 2018-2001 و بررسي عوامل مؤثر بر تجارت آب مجازي محصولات كشاورزي ايران بود. در ابتدا ردپاي آب و تجارت آب مجازي محاسبه شد. متغيرهاي كلان اقتصادي مؤثر بر تجارت آب مجازي شناسايي و توابع واردات و صادرات آب مجازي تعيين شدند. سپس آزمون ايستايي متغيرها توسط آزمون ايم پسران شين صورت گرفت و براي بررسي عوامل مؤثر بر تجارت آب مجازي از روش خود رگرسيون برداري پانل استفاده شد. نتايج نشان داد قيمت نسبي صادراتي بيشترين تأثير را بر صادرات آب مجازي محصولات كشاورزي ايران دارد. شوك وارد شده بر درآمد شركاي عمده تجاري منجر به كاهش صادرات آب مجازي شده است. در خصوص تابع واردات مشخص شد كه قيمت‌هاي نسبي وارداتي و درآمد داخلي بيشترين تأثير را بر واردات آب مجازي محصولات كشاورزي ايران دارد. نتايج بررسي تجارت آب مجازي نشان داد آب مجازي كه ايران از سال 2001 تا 2018 به جهان صادر كرده  m^310^9 × 90.896 محاسبه شد كه تقريباً 27.06‌% آب سبز، 66.10‌% آب آبي و 6.84‌% آب خاكستري بوده است. ميزان واردات آب مجازي m^3 10^9 × 280.260 برآورد شد كه 75‌% آن مربوط به آب سبز بود.