بررسي پراكنش و منشأ هيدروكرين‌هاي آروماتيك حلقوي (PAHs) در رسوبات سطحي رودخانه چالوس

هيدروكربن‌هاي آروماتيك حلقوي از آلاينده‌هاي آلي مهم بوم‌سازگان آبي به شمار مي‌روند و از فرآيندهاي طبيعي و انساني توليد مي‌شوند. هدف از انجام اين پژوهش تعيين غلظت و پراكنش هيدروكربن هاي آروماتيك حلقوي و منشأ اين تركيبات در رسوبات سطحي رودخانه حفاظت‌شده چالوس در استان مازندران است. نمونه‌برداري رسوبات سطحي بستر رودخانه از چهار ايستگاه واقع در مسير رودخانه (داركلا، پل رينگ اول، پل آب‌نماي چالوس و مصب رودخانه) صورت گرفت. استخراج و آناليز تركيبات PAHs با روش استاندارد سوكسله، طي دو مرحله كروماتوگرافي ستوني و دستگاه كروماتوگرافي گازي طيف‌سنجي جرمي انجام شد. بيش ترين ميزان كل اين تركيبات (PAH∑) در رسوبات سطحي بستر رودخانه در مصب رودخانه با غلظت ng/g 144.30 ± 903.8 و كم ترين غلظت، در ايستگاه داركلا با غلظت ng/g 19.35 ± 51.71 مشاهده شد. روند تجمع تركيبات PAHs در رسوبات سطحي رودخانه نشان داد كه از بالادست رودخانه به پايين‌دست غلظت PAHs∑ افزايش مي‌يابد. تعيين منشأ تركيبات PAHs در رسوبات سطحي بستر رودخانه با استفاده از نسبت‌هاي تشخيصي ايزومري نشان داد منشأ تركيبات PAHs در رودخانه، اختلاطي از منابع پتروژنيك و پايروژنيك با غالبيت پتروژنيك بود. رسوبات سطحي رودخانه بر اساس رهنمود كيفيت رسوب NOAA، به‌استثناي ايستگاه داركلا كه در بالادست رودخانه چالوس واقع‌شده و داراي آلودگي كم بود، در ساير ايستگاه‌هاي موردمطالعه در رودخانه در محدوده آلودگي متوسط قرار داشتند. ورود پساب‌هاي كشاورزي مزارع اطراف، افزايش جمعيت و وسايط نقليه در منطقه باعث افزايش تركيبات PAHs در رسوبات رودخانه شده است.