بررسي ويژگي‌هاي روان‌سنجي نسخه فارسي پرسش‌نامه نه‌آيتمي سلامت بيمار (PHQ-9) در دانشجويان دانشگاه علوم‌پزشكي گيلان در سال تحصيلي 98-1397

اهداف پرسش‌نامه 9 آيتمي سلامت بيمار (PHQ-9) از مقياس‌هاي پركاربرد در حوزه غربالگري، تشخيص و پايش درمان افسردگي است. تا كنون چهار مطالعه در ايران برخي ويژگي‌هاي روان‌سنجي آن را در جمعيت بيماران جسمي و روان‌پزشكي مورد بررسي قرار داده‌اند؛ با اين وجود، برخي ابعاد روان‌سنجي آن هنوز به اندازه كافي ارزيابي نشده و در جمعيت دانشجويي مورد بررسي قرار نگرفته است. هدف پژوهش حاضر، بررسي جنبه‌هاي بيشتري از ويژگي‌هاي روان‌سنجي PHQ-9 در ايران با تمركز بر جمعيت دانشجويي بود. مواد و روش ها در قالب يك مطالعه توصيفي، 463 دانشجوي دانشگاه علوم‌پزشكي گيلان در سال تحصيلي 981397 از طريق نمونه‌گيري در دسترس انتخاب شدند و مقياس‌هاي پژوهش را تكميل كردند. براي بررسي پايايي نسخه فارسي PHQ-9 از دو شيوه همساني دروني و بازآزمايي با فاصله دو هفته استفاده شد. اعتبار سازه آن در نمونه دانشجويان، با استفاده از تحليل‌هاي عاملي اكتشافي و تأييدي مورد ارزيابي قرار گرفت. به منظور بررسي اعتبار همگرا از ويراست دوم پرسش‌نامه افسردگي بك (BDIII)، خرده‌مقياس افسردگي مقياس 21 آيتمي افسردگي، اضطراب، استرس (DASS-21)، خرده‌مقياس روان‌رنجورخويي پرسش‌نامه پنج‌عاملي نئو (NEOFFI) و خرده‌مقياس عاطفه منفي مقياس‌هاي عاطفه مثبت و عاطفه منفي (PANAS) استفاده شد. همچنين براي بررسي اعتبار افتراقي از خرده‌مقياس گشودگي NEOFFI و خرده‌مقياس عاطفه مثبت PANAS استفاده شد. يافته ها طبق نتايج، ضريب آلفاي كرونباخ 0/856 و ضريب همبستگي درون‌طبقه‌اي 0/869 به ترتيب نشان‌دهنده همساني دروني و پايايي بازآزمايي بالاي PHQ-9 بودند. تحليل عاملي اكتشافي حاكي از آن بود كه تمام سؤالات در يك عامل قرار گرفته و 47/59 درصد از واريانس كل را تبيين مي‌كنند. تحليل عاملي تأييدي نشان داد همه سؤالات به يك عامل مربوط مي‌شوند. همبستگي مثبت PHQ-9 با BDIII (r=0/769)، خرده‌مقياس روان‌رنجورخويي NEOFFI (r=0/508)، خرده‌مقياس افسردگي DASS-21 (r=0/647) و خرده‌مقياس عاطفه منفي PANAS (r=0/430) نشان‌دهنده اعتبار همگرا و همبستگي منفي آن با خرده‌مقياس عاطفه مثبت PANAS (r=0/444) بيانگر اعتبار افتراقي‌اش بود، در حالي كه با خرده‌مقياس گشودگي NEOFFI (r=0/116) رابطه معني‌داري را نشان نداد. نتيجه گيري درمجموع، از يافته‌هاي پژوهش حاضر مي‌توان نتيجه گرفت كه PHQ-9 به عنوان ابزاري كوتاه اين قابليت را دارد كه در حوزه‌هاي باليني و پژوهشي به منظور غربالگري، تشخيص و پايش درمان افسردگي باليني و/يا زيرباليني در جمعيت دانشجويي مورد استفاده قرار گيرد.