رويكرد سري زماني در تخمين ارتباط اثرات بهداشتي با عناصر آب و هوايي و آلودگي هوا در مشهد

زمينه و هدف: هدف از انجام اين مطالعه ارزيابي ارتباط بين پارامترهاي اقليمي و آلودگي هواي شهر مشهد با بيماران قلبي عروقي و فوت ناشي از آن در سال 1393 توسط مدل سري زماني است.روش بررسي: داده‌هاي بيماران (شامل موارد سرپايي و انتقال به بيمارستان) و مرگ و مير قلبيعروقي از مركز فوريت‌هاي پزشكي و سازمان فردوس‌هاي مشهد، پارامترهاي اقليمي همچون دما، فشار، رطوبت نسبي، سرعت باد و بارندگي از سازمان هواشناسي و آلاينده‌هاي شاخص هوا از مركز پايش آلاينده‌هاي زيست محيطي مشهد براي دوره آماري سال 1393 گردآوري گرديد. در اين پژوهش، جهت بررسي تاثير پارامترهاي اقليمي و مقادير آلاينده هوا بر روي بيماران قلبيعروقي و فوت ناشي از آن با تاخير روزانه، هفتگي و ماهانه از مدل سري زماني باكس جنكينز (مدل تلفيقي اتورگرسيون و ميانگين متحرك معروف به ARIMA) در سطح معني‌داري 5 درصد استفاده شد. سپس به بررسي اثر فصول بر تعداد بيماران مذكور و فوت ناشي از آن توسط آزمون ناپارامتري كروسكالواليس پرداخته شد. يافته‌ها: برازش مدل نهايي براي تعيين رابطه ماهانه ميان عناصر اقليمي و آلاينده‌هاي هوا با تعداد بيماران قلبيعروقي و فوت ناشي از آن برابر يك مدل 0,0,0)) ARIMA است. در بررسي ماهانه، رطوبت (رابطه مستقيم)، دما (رابطه مستقيم)، سرعت باد (رابطه معكوس) و PM2.5 (رابطه معكوس) به‌ترتيب با ميانگين 16/2471، 48/1628، 122/38 و 7/3905، اثر معني‌داري با تعداد بيماران قلبيعروقي داشته است. در موارد فوت نيز در بررسي ماهانه فشار (رابطه مستقيم)، دما (رابطه معكوس) و بارندگي (رابطه معكوس) به‌ترتيب با ميانگين 6/5904، 1/5728 و 1/1704 رابطه معني‌داري با ميزان مرگ و مير بيماري‌هاي قلبيعروقي داشته‌اند (0/05 p). نتايج نشان داد كه تنها ميان بيماران قلبيعروقي در فصل‌هاي مختلف سال تفاوت معني‌داري وجود دارد و بيشترين ميزان بيماران مذكور در فصل پاييز به تعداد 3778 نفر اتفاق افتاده است. نتيجه‌گيري: از نتايج اين مطالعه مشخص شد كه ارتباط ميان عناصر جوي و آلاينده‌هاي هوا با تعداد بيماران قلبيعروقي در مطالعات كوتاه مدت قابل مشاهده بوده، هر چند در موارد مرگ و مير مطالعات بلندمدت مي‌تواند اطلاعات بيشتري را نمايان كند. اين مطالعه نشان داد كه در وقوع بيماري‌هاي قلبيعروقي عناصر اقليمي و آلاينده‌هاي هوا موثرند در صورتي‌كه در مرگ و مير تنها عناصر اقليمي نقش اساسي را ايفا كرده‌اند. چالش اصلي مطالعه حاضر اين است كه بيماري قلبيعروقي و مرگ ناشي از آن ممكن است تحت تاثير پارامترهاي ديگري غير از موارد مطرح شده در اين پژوهش، همچون متغيرهاي مخدوش‌كننده متعدد فردي و محيطي نيز باشند.