امكان‌سنجي استفاده از بومادران (Achillea wilhelmsii) و ازمك (Cardaria draba) براي پايش و پالايش زيستي فلزات سنگين روي، سرب و نيكل در محيط كنار جاده‌اي

زمينه و هدف: پايش و پالايش انتشارات حاصل از ترافيك راهكاري مناسب به منظور ايجاد زيست بوم امن براي زيست مندان است. از اين‌رو، اين پژوهش با هدف ارزيابي قابليت پايش و پالايش زيستي فلزات سنگين روي، سرب و نيكل توسط اندام هاي هوايي و زيرزميني گونه هاي بومادران و ازمك مستقر در حاشيه جاده هاي برون شهري همدان در سال 1398 انجام يافت. روش بررسي: در اين مطالعه توصيفي، پس از انتخاب 3 ايستگاه نمونه برداري، در مجموع 126 نمونه گياهي و 63 نمونه خاك برداشت شد. پس از آماده سازي و هضم اسيدي نمونه ها در آزمايشگاه، محتوي عناصر در آنها توسط روش طيف‌سنجي نوري پلاسماي جفت‌شده القايي (ICPOES) خوانده شد. همچنين، ضريب تغليظ زيستي (BCF)، تجمع زيستي (BAF)، فاكتور انتقال (TF) و شاخص انباشت فلزات (MAI) محاسبه شد. پردازش آماري نتايج نيز با استفاده از نرم افزار آماري SPSS انجام يافت. يافته ها: ميانگين مقادير BCF و BAF در هر دو گونه بومادران و ازمك و براي همه عناصر بزرگ تر از 1 بود. از طرفي بومادران داراي TF بزرگ تر از 1 براي عنصر روي و ازمك داراي TFبزرگ تر از 1 براي عناصر روي و سرب بود. بيشينه ميانگين مقادير MAI در شاخسار شسته نشده، شسته شده و ريشه نيز به ترتيب برابر با 98/48، 64/87 و 72/38 و مربوط به بومادران بود. نتيجه گيري: با استناد به ميانگين مقادير محاسبه شده BCF، BAF و TF عناصر مي توان اذعان داشت كه گونه هاي بومادران و ازمك از قابليت برداشت و تثبيت فلزات سنگين برخوردار بوده و استفاده از آنها براي پايش و پالايش فلزات سنگين از خاك و هوا در مناطق آلوده توصيه مي‌شود.