اثر تنش شوري بر برخي ويژگي‌هاي مورفوفيزيولوژيك، ميزان اسانس و روابط يوني دو زيرگونه مرزنجوش (Origanum vulgare L. ssp. vulgare ssp. gracile)

مرزنجوش (Origanum vulgare L.) گياهي علفي، چندساله و متعلق به تيره نعناع است كه به‌عنوان ادويه براي طعم دادن به غذاها و نيز براي اهداف طبي به‌عنوان ضدنفخ، معرق، خلط‌آور، آرام‌بخش، اشتهاآور، مدر، ضدسرفه و ضدروماتيسم مورد استفاده قرار مي‌گيرد. جهت ارزيابي تأثير تنش شوري بر برخي صفات رشدي و فيزيولوژيك، مقدار اسانس و جذب عناصر غذايي در دو زيرگونه از گياه مرزنجوش، يك آزمايشي گلداني به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي و در سه تكرار اجرا گرديد. فاكتورهاي آزمايشي شامل دو زيرگونه مرزنجوش (ssp. gracile و ssp. vulgare) و تنش شوري در چهار سطح (0، 25، 50 و 100 ميلي‌مولار از NaCl) بودند. نتايج نشان داد كه تنش شوري تأثير معني‌داري بر صفات مورد اندازه‌گيري داشته است. با افزايش ميزان شوري، ويژگي‌هاي رشدي (ارتفاع بوته، قطر ساقه، تعداد برگ و عملكرد ماده خشك)، محتوي نسبي آب برگ، شاخص كلروفيل (SPAD)، درصد و عملكرد اسانس، غلظت عناصر نيتروژن، فسفر، پتاسيم، نسبت پتاسيم به سديم در برگ و ريشه كاهش، در حالي‌كه مقادير سديم و كلر برگ و ريشه هر دو زيرگونه افزايش يافت. عكس‌العمل دو زيرگونه به سطوح مختلف تنش شوري متفاوت بود. تجمع بيشتر سديم در ريشه‌ها و بالاتر بودن نسبت K/Na در برگ‌ها نسبت به ريشه‌ها نشان‌دهنده توانايي زيرگونه‌هاي مرزنجوش در محدود كردن انتقال و تجمع يون‌هاي Na+ در اندام‌هاي هوايي آنها مي‌باشد. در مجموع يافته‌هاي اين تحقيق نشان داد كه زيرگونه vulgare به‌واسطه تجمع كمتر يون‌هاي سديم و كلر، دارا بودن نسبت بالاتر K/Na و كاهش كمتر در شاخص كلروفيل و عملكرد ماده خشك از ميزان تحمل بيشتري در برابر تنش شوري نسبت به زيرگونه gracile برخوردار است.