بررسي و تحليل وجه تصويري شعر «ققنوس» از نيما يوشيج

شيوه‌هاي تصويرپردازي از ادبيات كلاسيك تا مدرن، به تبعيت از جهان‌بيني انسان هر عصر، دچار تحولاتي اساسي در نوع كاركرد و حوزه‌هاي معنايي شده و از عنصري غالباً حاشيه اي و روبنايي در شعر كلاسيك، تبديل به عنصري محوري و زيربنايي در شعر نو گرديده است. نيما يوشيج كه طليعه ي ظهور مدرنيسم در شعر فارسي به شمار مي آيد، علاوه بر تحولاتي كه در ساختمان بيروني شعر پديد آورد، به تبعيت از نگاه و فلسفه‌ي مدرن، تحولي عميق در حوزه‌هاي معنايي نيز ايجاد كرده است؛ تحول در بوطيقاي تصوير، انعكاسي است از نوسازي جهان فكري شاعر و عناصر انديشگاني او كه در قالب تصاوير شعري، ظهور بيروني يافته است. نيما با عبور از دوره‌ي اول شاعري خود، در آغاز دوره‌ي دوم و با شعر ققنوس، تحول مهمي نيز در حوزه‌ي تصويرپردازي شعر خود پديد آورد كه بيش از هر چيز نشان از گذار او از مرحله‌ي توصيف و پاي نهادن در راه تصويرپردازي نوين است. بررسي پيكره‌ي كلي شعر ققنوس نشان مي‌دهد كه در اين شعر، نيما به نگاهي انداموار و منسجم در روايت دست يافته است كه با وجود مختصر و موجز بودن آن، نه تنها به كمال يك روايت نزديك شده است، بلكه به صورت جزيي و در تك تك تصاوير نيز نشان از دغدغه‌مندي شاعر براي ساختن و پرداختن تصاوير دارد شعر ققنوس به عنوان مانيفست شعري نيما، نشان از آن دارد كه اين اثر، با وجود نگاه سمبوليك آن به داستاني اساطيري، قرابتي انكار ناپذير با نگاه مدرن به تصوير دارد؛ فشردگي روايت و تصاوير به تبعيت از داستان كوتاه مدرن، بهره‌گيري از تصاوير عيني با وجود ساختار انتزاعي و سمبوليك اثر، تغيير در مفهوم سمبوليك اثر و القاي مفاهيم سياسي و اجتماعي مد نظر شاعر، روايتمند كردن بسياري از واحدهاي تصويري به صورت مجزا و در سايه‌ي روايتمندي كل اثر و همچنين غلبه‌ي تصوير بر توصيف در ساختمان كلي شعر از جمله‌ي اين نشانه‌ها به شمار مي‌آيند.