نقد و تحليل زندگي‌نامه‌نويسي ابراهيم يونسي در قالب رمان زمستان بي‌بهار

اختصار رمان‌ها يكي از مسائل و معضلاتي است كه در رمان‌نويسي مدرن زبان فارسي وجود دارد. نويسندگان غالباً به نوشتن انديشه مي‌پردازند، ولي انديشه در اين رمان‌ها، چنان گنجايي ندارد كه بتواند رمان‌هايي نظير رمان چند جلدي مارسل پروست با نام در جستجوي زمان از دست رفته ايجاد كند. ابراهيم يونسي در رمان زمستان ‌بي‌بهار، از امكانات و ظرفيت‌هاي متعدد و مختلف روايتگري استفاده مي‌كند تا كتابي بنويسد كه درعين‌حال كه از تجربۀ‌زيستۀ وي بهره‌مند است، حاوي معاني و لايه‌هاي پنهان باشد و امكان خوانش‌هاي غيرصريح را به خوانندگان بدهد. مكان و زمان و ديگر عناصر در رمان زمستان ‌بي‌بهار بسيار گسترده است و زبان و انديشه‌اي كه در آن به‌كار رفته، متناسب با اين گستردگي، داراي تنوع و هماهنگي است. در اين مقاله كوشيده‌ايم به تحليل و ارزيابي انتخاب‌هاي نويسنده در حوزۀ پيرامتن اعم از عنوان كتاب، ديباچه و طرح جلد، راوي، مخاطب، شگردهاي روايتگري و تناسب ميان اين عناصر بپردازيم. نويسنده از امكانات و ظرفيت‌هاي رمان‌نويسي نظير طنز و نقيضه‌سازي، جنبه‌هاي فراداستاني، كاركردهاي شهودي و ايدئولوژيك راوي، كاربرد آگاهانۀ زمان متناسب با روايت رمان، انتخاب مكان خاص داستان، ديدگاه پسامدرني به تاريخ و توازي گذشته و حال استفاده مي‌كند. مجموعۀ شگردهاي نويسنده گواه آن است كه رمان زمستان بي‌بهار فراتر از تجربۀ شخصي و زندگي‌نامه است؛ شورشي عليه زمان در اوج نااميدي است. راوي نااميد از روايت، به جنگ زمان برمي‌خيزد و در نهايت خود را مغلوب زمان مي‎بيند.