راهبرد برهاني امام علي (عليه‌السلام) در پاسخ‌ گويي به شبهات كلامي

پاسخگويي به شبهات، راهبردهايي دارد كه بدون توجه به آنها، پاسخ ناكافي و چه بسا نادرست است. ائمه(ع) نه تنها در تبيين معارف الهي، بلكه در ارائه راهبردها نيز الگو هستند؛ از اين رو شناخت راهبردهاي آنان در مواجهه با شبهات اهميت و اولويت دارد. در بين معصومان (ع)، حضرت علي(ع) مواجهه بيشتري با شبهات داشته اند، از اين رو، كشف راهبردهاي آن حضرت در مواجهه با شبهات، اولويت افزون تري دارد. با تبيين راهبردهاي ياد شده، علاوه بر كشف پيشينه شبهات، افق ها و راهبردهاي جديدي براي پاسخگويي هويدا خواهد شد. مسئله پژوهش، كشف راهبردهاي روشي حضرت علي(ع) در پاسخ گويي به شبهات كلامي و فرضيه تحقيق، امكان دست يابي به راهبردهاي ياد شده است. اين مقاله با روش توصيفي، تحليلي با استخراج روايات كلامي امام علي(ع) و تبيين و تحليلِ صورت و مواد برهاني احاديث تدوين شده است.يافته ها نشان مي‌دهد مهمترين راهبرد آن حضرت هنگام پاسخ گويي به شبهات، راهبرد برهاني است. آن حضرت از حيث صورتِ برهان، در غالب موارد از «برهان إنيّ» و تنها در مواجهه با دانشمندان از «برهان لمّي» استفاده كرده‌اند. از حيث مواد برهان، در شبهات مربوط به مبدأ شناسي از اوليات و محسوسات؛ در شبهات راهنما شناسي از تجربيات؛ در مباحث درون ديني از متواترات و در شبهات فقهي از حدسيات و در شبهات اخلاقي از فطريات استفاده كرده اند.