تحليل ادله و ديدگاه انديشمندان اسلامي پيرامون آفرينش كنوني بهشت و جهنم با تكيه بر آراي معتزله، اماميه و اشاعره

بهشت و جهنم از برجسته‌ترين مسائل حوزۀ معادشناسي است كه در متون ديني به وجود آن‌ها تصريح شده است. به خلاف اتفاق‌نظر انديشمندان اسلامي پيرامون اصل وجود بهشت و جهنم، در جزئيات و ويژگي‌هاي آن اختلاف وجود دارد. يكي از اين اختلاف‌ها آفرينش كنوني بهشت و جهنم به ‌شمار مي‌آيد. در اين ميان، خوارج، برخي از معتزله و گروهي از زيديه منكر آفرينش فعلي بهشت و جهنم شده‌اند. در مقابل، ساير متكلمان به وجود كنوني بهشت و جهنم باور دارند. از مهم‌ترين ادلۀ نقلي منكران خلقت كنوني بهشت و جهنم، استناد به آيات خلود، فاني شدن همۀ مخلوقات و وسعت بهشت است. عبث بودن آفرينش بهشت و جهنم پيش از قيامت و لزوم قرار گرفتن بهشت و جهنم در عالم افلاك يا ساير عوالم، از برجسته‌ترين ادلۀ عقلي منكران محسوب مي‌شود. قائلان به آفرينش كنوني بهشت و جهنم در اثبات مدعاي خود، جداي از روايات به آياتي مانند آيات ناظر به مهيا بودن بهشت و جهنم، آيات مربوط به معراج پيامبر (ص)، آيات پاياني سوره تكاثر و آيات بيانگر سكونت آدم و حوا در بهشت خويش استناد مي‌كنند. در اين پژوهش به شيوۀ تحليل محتوا، پس از تبيين مباني هر يك از مكاتب كلامي پيرامون معاد، به بررسي و نقد ادلۀ معتزله، ديدگاه و ادلۀ اماميه و اشاعره پيرامون آفرينش كنوني بهشت و جهنم پرداخته ‌شده است.