سيماي مكتب كلامي بغداد بر اساس داده هاي نجاشي و شيخ طوسي

دو فهرست نگاري كهن شيعه، يعني فهرست شيخ طوسي و فهرست نجاشي كه مولفان آنها در دوره شكوفايي مكتب كلامي بغداد در اين شهر مي زيسته اند، اطلاعات ناب و دست اولي در مورد اين مكتب عرضه كرده اند كه با استخراج، دسته بندي و تحليل آن مي توان نمايي كلي از اين مدرسه كلامي ترسم كرد. بر اساس داده هاي نجاشي و شيخ طوسي 25 متكلم امامي از اواخر قرن سوم تا نيمه قرن پنجم در بغداد شناسايي گرديد كه تعداد 162 اثر كلامي در موضوعات كلامي تأليف كرده‌اند. در اين ميان بيشترين تأليفات در موضوع امامت با فراواني 50 مورد است كه با توجه به جايگاه اين موضوع در اعتقادات اماميه و نيز فضاي فكري متنوع بغداد قابل تبيين است. از حيث قالب نگارش هاي كلامي، عمده اين تأليفات با فراواني 155 مورد به صورت تك نگاري عرضه شده اند و آمار جامع نگاري هاي كلامي اندك است. اين اختلاف نيز ناشي از آن است كه اساسا سنت جامع نگاري كلامي در دوره متأخر بغداد (عصر شيخ مفيد به بعد) رواج يافته و تا پيش از آن مطرح نبوده است.