ﺑﺮرﺳﯽ وﯾﮋﮔﯽ ﻫﺎي روﯾﺸﮕﺎﻫﯽ و اﮐﻮﻟﻮژﯾﮑﯽ درﺧﺘﭽﻪ اﻧﺎرﺷﯿﻄﺎن (ﮔﻠﭙﺮك) در ﻣﻨﻄﻘﻪ دﻟﻔﺎرد اﺳﺘﺎن ﮐﺮﻣﺎن

Investigating of Habitat Characteristics of (Tecomella Undulata (Roxb.) Seem) in Dalfard Region of Jiroft Township

آگاهي از ويژگي هاي اكولوژيكي و نيازهاي رويشگاهي گونه گياهي بارزش، كمياب و چندمنظوره انارشيطان (Tecomella undulata (Roxb.) Seem) به منظور استفاده از كاركردهاي متنوع آن -مخصوصا در مقياس محلي- اهميت زيادي دارد. براي اين منظور به دليل توده اي بودن رويشگاه هاي اين گونه مهم در ايران، بزرگترين توده رويشگاهي جهان كه در منطقه دلفارد جيرفت واقع شده است، مد نظر قرار گرفت. ابتدا محدوده رويشگاه بر اساس عمليات ميداني با دستگاه سيستم تعيين موقعيت جهاني ثبت شده و بعنوان يك لايه اطلاعاتي مدنظر تحقيق در سال 1399قرار گرفت. سپس خصوصيات توپوگرافي شامل ارتفاع، شيب و جهات جغرافيايي در محيط نرم افزاري Arc-GIS 10.4.1 استخراج شد. شاخص هاي بارندگي، روزهاي يخبندان و شاخص دمايي شامل دماي متوسط، بيشينه دما،كمينه دما، بيشينه مطلق دما و كمينه مطلق دما بر اساس نزديكترين ايستگاه هواشناسي (ايستگاه ميانده جيرفت) بررسي شد. خصوصيات زمين شناسي بر اساس واحدهاي سنگ شناسي مطالعه شد. بر اساس عمليات ميداني، به منظور ارزيابي مولفه هاي پوشش تاجي و گونه هاي همراه از 5 پلات دايره اي شكل 1000 مترمربعي (بر اساس اندازه تاج پوشش گونه هاي درختي) كمك گرفته شد. نتايج نشان داد اين گونه ارزشمند در دامنه ارتفاعي بين 1289 تا 1404 متر، دامنه شيب 0 تا 26 درصد و تمامي جهت هاي جغرافيايي قادر به رويش است. وجود واحدهاي سنگي گرانيتي در بالادست و نوسانات شديد عوامل محيطي رويشگاه شامل دوره خشكي بالا، دامنه بارندگي سالانه بسيار متغير 5/39 تا 578، وجود روزهاي يخبندان، محدوده متغير دمايي 4- تا 49 درجه سانتيگراد از خصوصيات بارز رويشگاهي اين گونه محسوب مي شود.

Awareness of the ecological characteristics and habitat needs of Tecomella undulata (Roxb.) Seem as a rare، valuable and multipurpose plant is of utmost importance in utilizing its diverse functions، especially at the local scale. For this purpose، due to the massive structure of habitats of this important species in Iran، the largest habitat in the world، which is located in the Dalfard region of Jiroft، was considered for this study. First، the habitat area was marked with a GPS device based on field operations and considered as an information layer in 2020. Then، topographic factors including altitude، slope and geographical directions were extracted in Arc-GIS 10.4.1 software. Variables as rainfall indices، freezing days، temperature indices including average temperature، maximum temperature، minimum temperature، absolute maximum temperature and absolute minimum temperature were examined based on the nearest meteorological station including Miandeh station. Geological characteristics were investigated based on lithological units. The circular plots of 1000 square meters (based on the canopy size of tree species) with 5 numbers were sampled to evaluate the components of canopy cover and associated species. The results showed that this valuable species can grow in the altitude range between 1289 to 1404 meters، slope range from 0 to 26% and all geographical directions. Existence of granite lithological units in the upstream and severe fluctuations of habitat environmental factors including high dry period، highly variable annual rainfall range of 39.5 to 578، presence of freezing days، temperature range of -4 to 49 °C are the unique habitat characteristics of this species.