صورت‌بندي مولدهاي انعطاف‌پذيري خانه‌هاي اعياني بر اساس تحولات گفتمان جنسيتي دوره قاجار (مورد پژوهشي: خانه‌هاي اعياني قزوين)

 ﭼﻜﻴﺪه اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮي، ﭘﺎﺳﺨﻲ ﺑﺮاي رﻓﻊ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﺎﻛﻨﻴﻦ ﺧﺎﻧﻪ در زﻣﺎنﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ. در واﻗﻊ اﻳﻦ ﻧﻴﺎزﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي رﻓﻊ آنﻫﺎ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﺎﻟﻘﻮه در ﺑﻦ ﻧﻈﺎمﻫﺎي ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻲ و ﻓﻀﺎﻳﻲِ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ، ﺑﺮوز ﭘﻴﺪا ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺎﻟﻔﻌﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؛ در ﭘﮋوﻫﺶ ﭘﻴﺶ رو اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﺮوز اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮي، ﻣﻮﻟﺪﻫﺎي اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮي ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد. ﻫﺪف اﺻﻠﻲ ﺑﺮرﺳﻲ دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎي اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﻳﺮي ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺤﻮﻻت ﮔﻔﺘﻤﺎن ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ )رواﺑﻂ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻣﻴﺎن زﻧﺎن و ﻣﺮدان( در ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي اﻋﻴﺎﻧﻲ ﻗﺎﺟﺎري ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺳﻮال اﺻﻠﻲ ﭘﮋوﻫﺶ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ: ﻣﻮﻟﺪﻫﺎي اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮيِ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي اﻋﻴﺎﻧﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺤﻮﻻت ﮔﻔﺘﻤﺎن ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ در ﻣﻴﺎﻧﻪ دوره ﻗﺎﺟﺎر ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺻﻮرتﺑﻨﺪي ﻳﺎﻓﺘﻪاﻧﺪ؟ روش ﺗﺤﻘﻴﻖ از ﻧﻮع ﻛﻴﻔﻲ و ﺑﺎ روشﻫﺎي ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ ﺗﺤﻠﻴﻠﻲ، ﺗﻔﺴﻴﺮي ﺗﺎرﻳﺨﻲ و ﭘﺪﻳﺪارﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ اﺳﺖ؛ درﮔﺎم ﻧﺨﺴﺖ ﺑﺎزﺗﺎب ﺗﺤﻮﻻت ﮔﻔﺘﻤﺎن ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ در ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي اﻋﻴﺎﻧﻲِ دوره ﻗﺎﺟﺎر ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺳﭙﺲ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎي اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮي ﺑﺮ اﺳﺎس وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي اﻋﻴﺎﻧﻲ از ﻣﻴﺎن ﻛﺘﺐ و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ و ﻣﻮرد ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ. ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﺗﺤﻘﻴﻖ ﭘﺪﻳﺪارﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﺼﺪاﻗﻲ ﺗﺤﻮﻻت ﻣﻮﻟﺪﻫﺎي اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﻳﺮي در ﺷﺶ ﺧﺎﻧﻪ اﻋﻴﺎﻧﻲ ﻗﺰوﻳﻦ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪﻫﺎي ﻋﻤﻴﻖ ﺑﺎ ﺳﺎﻛﻨﺎن آن ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ و ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻧﻈﺎمﻫﺎي ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻲ و ﻓﻀﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از ﺗﺤﻮل ﮔﻔﺘﻤﺎن ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ،ﻣﻮﻟﺪﻫﺎي اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮي )ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺗﻐﻴﻴﺮات( داﺷﺘﻪاﻧﺪ ﭘﺲ از اﻳﻦ دوره ﻧﻴﺰ ﻛﺎرﻛﺮد ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ. ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻲ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺳﺎﻛﻨﺎن ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي اﻋﻴﺎﻧﻲِ ﻗﺎﺟﺎري ﺣﺘﻲ ﺑﺎ ﺗﺤﻮﻻت رواﺑﻂ ﻣﻴﺎن زﻧﺎن و ﻣﺮدان در ﻣﻴﺎﻧﻪ آن دوران ﻛﻤﺎﻛﺎن ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه اﻧﺪ و اﻳﻦ ﺗﺤﻮﻻت، دﺳﺖ ِﻛﻢ در دوره ﻗﺎﺟﺎر ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ واﺿﺤﻲ در ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺳﺎﻛﻨﺎن ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ اﻳﺠﺎد ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ ﺗﺤﻮﻻت ﮔﻔﺘﻤﺎن ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ، ﻧﻈﺎمﻫﺎي ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻲ و ﻓﻀﺎﻳﻲِ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ را ﻣﺤﺪودﺗﺮ ﻛﺮده اﻧﺪ اﻣﺎ اﻳﻦ ﻣﺤﺪودﻳﺖ، ﺧﻠﻠﻲ ﺑﺮ ﻣﻮﻟﺪﻫﺎي اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮيِ آنﻫﺎ وارد ﻧﻜﺮده اﺳﺖ. ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻲ ﻣﻲﺗﻮان ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺗﺤﻮﻻت ﮔﻔﺘﻤﺎن ﺟﻨﺴﻴﺘﻲ، ﻣﻮﻟﺪﻫﺎي اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﻳﺮيِ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻗﺒﻞ و ﭘﺲ از ﻋﺼﺮ ﻧﺎﺻﺮي را ﭘﻮﺷﺶ دادهاﻧﺪ.