ارزيابي سياست هاي دارويي ايران در واردات داروها و تعيين ماهيت داروهاي وارداتي با استفاده از روش ABC-VED

زمينه و هدف: تأمين داروها، در هر كشور امري حياتي است و دسترسي به داروهاي مناسب با جلوگيري از گسترش قاچاق، سلامت آن جامعه را تضمين مي‌كند. مطالعه‌ي حاضر سياست‌هاي فعلي ايران در جهت تأمين داروها از مسير واردات را ارزيابي كرده و سعي بر بررسي كاربرد روش ABC-VED در كمك به تصميم گيري‌هاي سياستگذاران در امر واردات داروها دارد.روش پژوهش: مطالعه پژوهشي حاضر در دو فاز كيفي و كمي انجام شد. در فاز كيفي به روش نمونه گيري هدفمند با 13 نفر از خبرگان حوزه سلامت در زمينه توليد و واردات داروها مصاحبه رو در رو انجام و تحليل مضمون آن‌ها با استفاده از نرم افزار MaxQDA 18 صورت گرفت. در فاز كمي تعيين ماهيت اقلام دارويي وارداتي با استفاده از ماتريكس آناليز ABC-VED يا (Always, Better, Control Vital, Essential, Desirable) و اطلاعات موجود در آمارنامه دارويي سال 1397 انجام شد. سپس نحوه‌ي توزيع داروها در هريك از دسته‌هاي ماتريكس مشخص گرديد.يافته‌ها: در فاز كيفي مطالعه، خبرگان به تاثير سياست هاي بازدارنده در امر واردات داروها در كاهش دسترسي، افزايش قاچاق، كاهش نوآوري، تضعيف بازاريابي و كاهش كيفيت و افزايش قيمت داروهاي توليد داخل اشاره كردند. در فاز كمي نيز با استفاده از ماتريكس ABC-VED مشخص شد كه داروهاي دسته AV شامل 36 دارو، AE 145 دارو، AD 85 دارو، BV شامل 31 دارو، BE 240 دارو، CV 126 دارو، CE 970 دارو، و CD شامل 672 دارو بودند. در نهايت 21.5 درصد از داروها در دسته I كه اقلام حياتي و گران قيمت، 20.7 درصد در گروه II كه اقلام دارويي ضروري با قيمت متوسط هستند و 1 درصد در گروه III كه داروهاي مطلوب و ارزان قيمت هستند دسته بندي شدند.نتيجه‌گيري: طبق نظر خبرگان صنعت داروسازي كشور، سياست ايران براي واردات داروها، همواره انقباضي بوده و اگرچه در مواردي منجر به كاهش قيمت‌ها و افزايش سطح دسترسي بيماران به داروها شده، اما عوارضي را براي نظام دارويي داشته است: از جمله اين عوارض مي‌توان به كمبودهاي مقطعي دارو در طول زمان اشاره كرد. سياستگذاران مي‌توانند به اعمال محدوديت در واردات داروهاي پرهزينه و با تعداد كم اقدام كرده و بودجه بيشتري را به تأمين داروهاي حياتي اختصاص بدهند. آناليزهاي به كار رفته نمي‌توانند به تنهايي معيار تصميم گيري باشند و تنها مي‌توانند نشان دهنده اولويت‌هاي دارويي در شرايط كمبود بودجه باشند و بايد در يك چارچوب تصميم گيري چند معياره تصميم گيري نمايند.