اثر نانوفيتوزوم سماق بر اختلالات شناختي و استرس اكسيداتيو القاشده با والپروئيك اسيد در مدل اُتيسمي موش صحرايي

Effect of Sumac Nano-phytosome on Memory and Oxidative Stress in Valproic Acid-induced Rat Model of Autism Spectrum Disorder

زمينه: اختلالات طيف اُتيسم گستره وسيعي از اختلالات عصبي پيشرفته را نشان مي‌دهد كه با علائم گسترده‌اي شامل نقص تعامل اجتماعي، ارتباطات و نقص­‌هاي شناختي مشخص مي‌­شوند. اگرچه ميوه سماق حاوي تركيباتي با خواص آنتي­‌اكسيداني و ضدالتهابي است، به دليل پايين بودن دسترسي زيستي و فراهمي زيستي كارايي آن محدود است. هدف: هدف از اين پژوهش بررسي اثر حفاظت نوروني سماق و نانوفيتوزوم سماق بر اختلال حافظه و شاخص‌هاي استرس اكسيداتيو در ناحيه هيپوكامپ مغز موش‌هاي مدل اُتيسمي است. مواد و روش‌ها: در اين مطالعه تجربي، موش‌هاي ماده باردار به دو گروه كنترل و آزمايش تقسيم شدند. در گروه آزمايش اسيد والپروئيك (VPA) با دُز 500 ميلي‌گرم در كيلوگرم در روز 5/12 حاملگي به صورت درون‌صفاقي تزريق شد. نوزادان نر هر دو گروه 21 روز بعد از تولد تقسيم‌بندي شدند. حيوانات سالم به دو گروه كنترل سالين و كنترل نانوفيتوزم سماق تقسيم شدند كه به ترتيب سالين و نانوفيتوزوم عصاره سماق (SNP) را با دُز 40 ميلي‌گرم بر كيلوگرم به مدت چهار هفته به صورت گاواژ دريافت كردند. همچنين نوزادان گروه آزمايش نيز به سه گروه آزمايش، آزمايش تيمارشده با عصاره سماق (SE) و آزمايش تيمارشده با نانوفيتوزوم عصاره سماق تقسيم شدند كه به ترتيب سالين، عصاره سماق و نانوفيتوزوم سماق را با دُز 40 ميلي‌­گرم بر كيلوگرم به مدت چهار هفته به صورت خوراكي دريافت كردند. براي ارزيابي حافظه، آزمون شناسايي شي‌ء جديد 49 روز پس از تولد انجام شد. در پايان سطح آنتي‌اكسيدان تام (TAC) و فعاليت آنزيم‌هاي گلوتاتيون پراكسيداز (GPx)، گلوتاتيون ردوكتاز (GRx) و كاتالاز (CAT) در ناحيه هيپوكامپ اندازه‌گيري شد. يافته‌ها: بر اساس نتايج ما، اسيد والپروئيك به طور قابل توجهي (P>0/001) سبب كاهش شاخص تبعيض در آزمون تشخيص شي جديد، فعاليت آنزيم‌هاي GPx ،GRx و CAT و سطح TAC در هيپوكامپ شد. تيمار با نانوفيتوزوم سماق به طور معني‌داري (P<0/001) باعث بهبود اختلال رفتاري و افزايش فعاليت آنزيم‌هاي آنتي‌اكسيدان (GPx ،GRx و CAT) و سطح آنتي‌اكسيدان TAC شد. نتيجه‌گيري: نتايج اين مطالعه نشان داد كه نانوفيتوزوم سماق در مقايسه با عصاره ميوه سماق به دليل افزايش فراهمي زيستي باعث بهبود مؤثرتر نقص حافظه و استرس اكسيداتيو در موش‌هاي مدل اتيسمي مي‌‌شود.

Background Autism Spectrum Disorder (ASD) is an advanced neurological disorder characterized by symptoms such as deficits in social interaction, communication, and cognition. Although sumac fruit contains compounds with antioxidant and anti-inflammatory properties, its effectiveness is limited due to its low bioavailability. Objective This study aims to investigate the neuroprotective effect of sumac extract and sumac nanophytosome on memory and oxidative stress in the hippocampal area of ASD rats. Materials and Methods In this experimental study, pregnant female rats were first divided into healthy and patient groups. In the patient group, 500 mg/kg body weight valproic acid was injected intraperitoneally on day 12.5 of pregnancy. Male rats born in the healthy group were further divided into two healthy control and positive control groups, and those in the patient group were divided into two treatment groups of Sumac Extract (n=6) and Sumac Nano-Phytosome (n=6) 21 days after birth. The control groups received only saline, while treatment groups received SE and SNP (40 mg/kg/PO) for 4 weeks. Novel object recognition test was performed to assess recongnition memory of rats on day 49 after birth. Finally, Total Antioxidant Capacity (TAC), Glutathione Peroxidase (GPx), Glutathione Reductase (GRx) and Catalase (CAT) were measured in the hippocampus of rats. Results Valproic acid significantly decreased the discrimination index in novel object recognition test as well as GPx, GRx and CAT, and TAC levels in the hippocampus (P<0.001). Treatment with sumac nanophytosome significantly improved the memory and the activity of antioxidant enzymes (GPx, GRx and CAT) and TAC (P<0.001). Conclusion Sumac nano-phytosome can improve memory deficits and oxidative stress more compared to sumac extract in ASD rats due to increased bioavailability.