بررسي و اولويت‌بندي داروهاي مفرده مؤثر در درمان ريزش موي سر در منابع طب سنتي اسلام و ايران

Study and prioritization of effective materia medica used in the treatment of hair loss in Islamic and Iranian traditional medicines

سابقه و هدف: در حال حاضر ريزش موي سر اختلالي شايع و مسئله‌اي جهاني است. براي درمان اين اختلال محبوبيت محصولات طبيعي و داروهاي سنتي در حال افزايش است. استفاده از منابع طب سنتي براي يافتن گياهان مناسب و مؤثر در سلامت مو و تهيه فرآورده هاي آنها بسيار سودمند است. طب سنتي ايران تشكيل‌شده از مجموع دانش ها است كه نه تنها در تشخيص طبي، پيشگيري و درمان بيماري‌هاي مختلف راه حل‌هاي مناسب ارائه داده است بلكه در مورد كاربرد گياهان مختلف در زينت (كاربرد در آرايش و زيبايي) و از جمله در سلامت مو و درمان بيماري‌هاي مو هم حاوي اطلاعات باارزشي از تجربيات دانشمندان و حكيمان اين سرزمين مي باشد. در اين مطالعه داروهاي مفرده‌اي كه در منابع طب سنتي اسلام و ايران براي درمان ريزش مو توصيه و تأكيد شده اند معرفي شدند.  مواد و روش‌ها: اين مطالعه يك تحقيق كتابخانه‌اي براساس بررسي متون داروسازي سنتي ايراني است. در اين مطالعه مفردات دارويي ذكرشده در درمان ريزش موي سر در جلد دوم كتاب القانون في الطب ابن‌سينا جمع‌آوري، سپس اين مفردات در كتاب‌هاي الابنيه عن حقايق الادويه، تذكره اولي الالباب والجامع للعجب العجاب، تحفه المومنين و مخزن الادويه جست‌وجو شدند. مراحل انجام تحقيق شامل: يافتن كليدواژه‌ها، جست‌وجو در منابع، تهيه ليست واحد، يافتن مترادفات، جمع‌بندي، نمره‌دهي، اولويت‌بندي و رسم نمودار بوده است. يافته‌ها: در اين مطالعه 24 مفرده در درمان ريزش موي سر يافت شدند كه داراي منشأ گياهي، حيواني يا معدني هستند. براساس نمره‌هاي به‌دست آمده در جدول مفردات، آس (مورد)، پرسياوشان، سدر، لادن، شنبليله و مفرده حيواني خرگوش بالاترين امتيازات را كسب كردند. نتيجه‌گيري: ليست مفردات دارويي به‌دست آمده در اين مطالعه مي‌تواند مبناي انجام مطالعات پايه و باليني براي طراحي و تهيه داروهاي گياهي مناسب و مؤثر در درمان ريزش مو قرار گيرد.

Background and Purpose: Nowadays, hair loss is a prevalent and universal problem. Using traditional medicine resources to find appropriate remedies for hair care is a good approach to produce effective natural products. Persian medicine contains a vast knowledge, which is not only helpful in diagnosing, preventing and treating disease, but also includes valuable experiences and studies about using different herbs in cosmetic applications, such as healthiness of hair and curing its disorders. This article introduces materia medica mentioned in Islamic and Persian medicine as a hair loss treatment. Materials and Methods: This is a library study based on the review of traditional Persian medicine books. We extracted effective drugs for hair loss treatment mentioned in Al Qanun-fi al-Tibb, and then searched in four authoritative reference books of traditional medicine (Al-Abnyia 'an Haqa'iq al-Adwiya, Tadhkirat Ulil al-Albab, Tuhfat ul-Momineen, and Makhzan al-Adwiya). The research steps included finding keywords, searching in the resources, generating unitized lists, finding synonyms, and finally, summarizing, scoring, and prioritizing. Results: In this study, the 24 materia medica -derived from plants, animals or mineral resources- were found as hair loss cure. Based on the obtained scores, Myrtus communis L., both Adiantum capillus-veneris L.and Ziziphus spina-christi L.; and Ladan, both Trigonella foenum-graecum L. and Lepus earned the highest score respectively in the table. Conclusion: The list of drugs collected in this study can be considered as a basis in further basic and clinical studies to design and produce effective herbal drugs in treating hair loss.