پديد آورندگان :
نوبتياني، محمد شريف دانشگاه گنبد كاووس - دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي، گنبد كاووس , راحمي كاريزكي، علي دانشگاه گنبد كاووس - دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي - گروه توليدات گياهي، گنبد كاووس , بياباني، عباس دانشگاه گنبد كاووس - دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي - گروه توليدات گياهي، گنبد كاووس , منصوري راد، علي دانشگاه گنبد كاووس - دانشكده كشاورزي و منابع طبيعي - گروه توليدات گياهي، گنبد كاووس
كليدواژه :
پتاسيم , فسفر قابل جذب در خاك , عملكرد قابل حصول , عملكرد واقعي
چكيده فارسي :
سابقه و هدف. يكي از مشكلات اصلي توليد گندم، به خصوص در استان گلستان، خلأ عملكرد مي‌باشد كه خود ناشي از تفاوت معني‌دار بين عملكرد واقعي كشاورزان و عملكرد قابل حصول است. بنابراين، هدف از اين مطالعه بررسي و تعيين سهم كودهاي شيميايي ماكرو و خصوصيات خاك در عملكرد گندم (.Triticum aestivum L) مزارع ديم با استفاده از آناليز خط مرزي بود.
مواد و روش‌ها. اين تحقيق در 60 مزرعه ديم شهرستان كلاله بر اساس آناليز خط مرزي در سال 97-1396 انجام شد. در اين مطالعه، به منظور آناليز و اندازه‌گيري ويژگي‌هاي فيزيكوشيميايي خاك، بعد از برداشت محصولات پائيزه از مزارع انتخابي نمونه خاك تهيه و در آزمايشگاه خاكشناسي هدايت الكتريكي، اسيديته، درصد كربن آلي، درصد ازت كل، فسفر قابل جذب، پتاسيم قابل جذب، درصد رس، سيلت، ماسه و همچنين كلاس بافت خاك اندازه‌گيري شد. مقدار دانه تحويلي به مراكز خريد گندم بعد از تعيين مقدار افت به‌عنوان عملكرد نهايي مزرعه ثبت شد.. تمام اطلاعات در مورد نحوه استفاده كود پايه و ويژگي‌هاي خاك ثبت و اندازه گيري شد و با استفاده از روش تجزيه و تحليل مرزي، رابطه بين عملكرد و متغيرهاي مورد بررسي قرار گرفت و در نهايت، خلأ عملكرد گندم و سهم هر يك از عوامل در ايجاد خلأ عملكرد مورد بررسي قرار گرفت.
يافته‌ها. در مزارع مورد بررسي، حداقل، حداكثر و ميانگين مقدار مصرف كود نيتروژن به ترتيب 34/5، 142/5 و 85/4 كيلوگرم در هكتار بود. همچنين حداقل، حداكثر و ميانگين عملكرد دانه گندم در اين مزارع به ترتيب 1950، 4890 و 3227 كيلوگرم در هكتار بود. واكنش بيش‌ترين عملكردهاي گندم در مزارع مورد بررسي از نظر مقدار مصرف كود نيتروژن نشان داد كه نقاط از يك تابع دو تكه‌اي تبعيت مي‌كنند. بدين ترتيب كه با افزايش مقدار مصرف كود نيتروژن تا 58/3 كيلوگرم در هكتار عملكرد دانه گندم افزايش يافت و پس از آن افزايش مقدار مصرف كود نيتروژن تأثيري بر عملكرد دانه گندم نداشت و روند ثابتي داشت. عملكرد پتانسيل نيتروژن محدود 4848 كيلوگرم در هكتار بود كه با مصرف حداقل 58/3 كيلوگرم نيتروژن خالص به دست آمده بود و در 20 درصد مزارع مورد مطالعه مقدار نيتروژن مصرفي خارج از حد بهينه بود و خلأ عملكرد حاصل از عدم مصرف بهينه كود نيتروژن در مزارع مورد بررسي 34/4 درصد (1671/6 كيلوگرم در هكتار) بود. به عبارتي با مصرف بهينه كود نيتروژن امكان افزايش عملكرد گندم به مقدار 1671/6 كيلوگرم در هكتار وجود دارد. نتايج نشان داد كه بين عملكرد قابل حصول (7248 كيلوگرم در هكتار) و عملكرد واقعي (3417/4 كيلوگرم در هكتار) اختلاف 4071/7 كيلوگرم در هكتار (56 درصد) وجود دارد. مقدار ناكافي فسفر قابل جذب در خاك، مقدار پتاسيم قابل جذب در خاك و ميزان مصرف نيتروژن باعث كاهش عملكرد گندم در منطقه مورد مطالعه شده بود كه به ترتيب 14/9، 14/3، 11/7 و 10/3 درصد بودند.
نتيجه گيري. به طور كلي در اين مطالعه، كاربرد آناليز خط مرزي به عنوان يك روش مناسب، به نحو مطلوبي تاثير عوامل مختلف در خلا عملكرد گندم را نشان داد و به نظر مي‌رسد كه با اصلاح اين عوامل محدود كننده، مي‌توان اختلاف بين عملكرد قابل حصول و عملكرد واقعي را كاهش داد.
چكيده لاتين :
Background and objectives. One of the main problems of wheat production, especially in Golestan province, is the yield gap, which results from a significant difference between farmers' actual yield and obtainable yield. So, the aim of this study was evaluation and determining the share of macro chemical fertilizers and soil properties in wheat (Triticum aestivum L.) yield gap using Boundary Line Analysis.
Materials and Methods. This study was conducted in Kalaleh and in 60 farms based on Boundary Line Analysis in 2016-17. In this study, in order to analyze and measure the physicochemical properties of soil, after harvesting of autumn products, soil samples were collected from selected fields, and electrical conductivity, acidity, organic carbon percentage, total nitrogen content, available phosphorus, available potassium, clay, silt, sand as well as the soil texture class were investigated in vitro. The amount of grain delivered to the wheat shopping centers was recorded after determining the amount of drop as the final yield of the farm. All information about using base fertilizers and the other field operations were recorded. Using the boundary analysis method, the relationships between yield and variables were investigated, and finally, the wheat yield gap and the contribution of each of these factors in the creation of yield gap were estimated.
Results and Discussion. In the studied farms, minimum, maximum and average amount of nitrogen fertilizer were 34.5, 14.5 and 85.4 kg.ha-1, respectively. Also, the minimum, maximum and average grain yield of wheat in these fields were 1950, 4890 and 3227 kg.ha-1. The response of the most wheat yields in the studied farms in terms of nitrogen fertilizer consumption indicated that the points follow a two-part function. So, wheat nitrogen fertilizer increased to 58.35 kg.ha-1 and wheat grain yield did not have a stable trend. The yield of nitrogen was limited to 4848 kg.ha-1 obtained by consuming at least 58.35 kg of pure nitrogen, and in 20% of the studied farms, the amount of nitrogen consumed was out of optimum, and the yield loss due to the lack of optimum use of nitrogen fertilizer in the fields was 34.4% (1671.6 kg.ha-1). In other words, with the optimum use of nitrogen fertilizer, it is possible to increase wheat yield by 1671.6 kg ha-1. The results showed that there was a difference of 4071.7 kg.ha-1 (56%) between the achievable (7248 kg.ha-1) and actual yield (3417.4 kg.ha-1). The amount of absorbable phosphorus in the soil, the amount of absorbable potassium in the soil and the amount of nitrogen consumed caused wheat yield in the studied area, which was 14.9%, 14.3%, 11.7% and 10.3% percentage respectively.
Conclusion. In general, the use of boundary line analysis as a suitable method in this study has shown the desired effect of different factors on wheat yield gap. It seems that by modifying these limiting factors, the gap between actual yield and achievable yield can be reduced.
