بررسي اثر تغذيه بر حفظ سلامتي قلب، مغز و كبد از ديدگاه طب سنتي ايراني

The effect of nutrition on maintaining the health of heart, brain, and liver from the perspective of traditional Persian medicine

سابقه و هدف: رابطۀ بين حفظ سلامتي قلب، كبد و مغز و تغذيه امري انكارناپذير است. طب ايراني يكي از مكاتب طبي كل‌نگر است كه با تكيه بر تجربيات چندين‌هزارساله، به نقش تغذيه در حفظ سلامتي مغز، قلب و كبد پرداختـه اسـت. هدف از اين پژوهش، تبيين نقش خوردني‌ها و آشاميدني‌ها در حفظ سلامتي اين اعضا از منظر طب سنتي ايراني است. مواد و روش‌ها: مواد موردمطالعه، حدود 20 كتاب مرجع در طب سنتي ايراني در قرون مختلف (از قرن اول تا قرن 14 ه.ق) است كه برخي از آن‌ها از طريق نرم‌افزار نور استخراج شد. همچنين از آثار پژوهشي معتبر جديد در پايگاه‌هاي معتبر بين‌المللي (به زبان انگليسي) در بازه زماني 1999 تا 2020 بهره گرفته شد. جست‌وجو براساس كليدواژه‌هاي مرتبط صورت گرفت و داده‌هاي موردنياز به روش تحليلي-اسنادي جمع‌آوري، بررسي و تحليل شد. يافته‌ها: در طب سنتي براي حفظ سلامت قلب به مصرف غذاهاي لطيف، لذيذ و غيرخشكي‌افزا و رعايت آداب و اصول آشاميدن سفارش شده است. براي حفظ سلامت كبد، به خوردني‌هايي اشاره شده كه موجب برهم‌زدن تعادل اخلاط و ايجاد انواع سوء‌مزاج‌ها نشود. در حفظ سلامت مغز نيز به مصرف غذاها و نوشيدني‌هاي لطيف و پرهيز از مبخرات و قرار نگرفتن در معرض بوهاي بد و پرخوري سفارش شده است. مشابه اين يافته‌ها درباره برخي مواد غذايي نظير زعفران و انجير، و اصول خوردن و آشاميدن در طب مدرن نيز مشاهده شد. نتيجه‌گيري: اين مطالعه حاكي از اهميت زياد تغذيه در بهبود عملكرد كبد، قلب و مغز و پيشگيري از ابتلاي آن اعضا به بيماري‌هاست. بهنظر مي‌رسد انجام پژوهش‌هاي بيشتر با تمركز بر تأثير انواع مختلف خوراكي‌ها و آشاميدني‌ها بر حفظ سلامتي اين اعضا ضروري است.

Background and Purpose: The relationship between health of the heart, liver and brain, and nutrition is undeniable. A holistic medical school that lies on the basis of a multitude of several thousand years of experience, Persian medicine has studied the role of nutrition in health maintenance of the brain, heart, and liver. The purpose of this study is to describe and explain the role of foods and drinks in maintaining the health of these organs from the perspective of traditional Persian medicine. Materials and Methods: The studied material included twenty reference books in traditional Persian medicine composed in different centuries (from the first to 14th century, AH), some of which were accessed from Noor software. Modern literature was also queried in well-known international databases (in English) within the period of 1999 to 2020. The searching process was conducted based on related keywords. Retrieved data were collected and analyzed by analytical-documentary method. Results: Useful principles in maintaining heart health include eating tender (latif), delicious non-drying foods and observing the principles in drinking water. To keep the liver healthy, it is recommended to eat foods that do not upset the balance of humors and do not cause dystemperaments. In maintaining the health of the brain, use of tender (latif) foods and drinks are recommended. Consumption of foodstuff that produce harmful vapors in the body, exposure to bad odors, and overeating are prohibited. Some of these findings were also observed in modern medicine research regarding the effects of Saffron and dried figs as well as principles of eating and drinking. Conclusion: This study highlights the crucial importance of nutrition in improving functions of the liver, heart and brain, and protecting these organs from developing diseases. It seems necessary to conduct more research focusing on the effect of different types of foods and beverages on maintaining the health of these organs.