پديد آورندگان :
فروتن، سارا دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقيقات - دانشكدة محيط زيست - گروه محيط زيست، تهران، ايران , شريعت، محمود دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقيقات - دانشكدة محيط زيست - گروه محيط زيست، تهران، ايران , خيرخواه زركش، مسعود دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقيقات - دانشكدة جغرافيا - گروه GIS، تهران، ايران , سرور، رحيم دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقيقات - دانشكدة جغرافيا - گروه جغرافيا و برنامه ريزي شهري، تهران، ايران
كليدواژه :
تصاوير ماهواره اي , تكه‌تكه شدگي , توسعة شهري , راهكار , نقاط حساس
چكيده فارسي :
مقدمه: كاربري اراضي شهرري در دهه‌هاي اخير در زمينة شهرنشيني رشدي بي‌سابقه داشته است. تغييرات كاربري اراضي بر شرايط اجتماعي، اقتصادي، و محيط زيست تأثير مي‌گذارد. گردآوري اطلاعات دربارة اين تغييرات براي برنامه‌ريزي و مديريت بهتر نواحي شهري در توسعة پايدار ضروري است.
هدف: از اين رو، هدف اين مقاله اين است كه براي بررسي بهتر تغييرات كاربري تحت تأثير توسعه در شهرري و همچنين بررسي يكپارچگي سيماي شهري از شاخص «تكه‌تكه‌شدگي» طي سال‌هاي 1367 تا 1397 استفاده شود. سپس، راهكارهايي بر اساس معيارهاي مناسب در جهت تعيين نقاط حساس ارائه شود.
روش: با كمك تصاوير ماهوارة لندست چهار كاربري شهري و مسكوني، زمين‌هاي كشاورزي، فضاي سبز، و زمين‌هاي باير استخراج و ميزان تغييرات كاربري اراضي مشخص شد. براي بررسي تكه‌تكه‌شدگي سيماي شهرري از سنجههاي تعداد لكه، تراكم لكه، و بزرگ‌ترين لكه استفاده شد. در بخشي از مطالعه از كراس تب نيز استفاده شد.
يافته‌ها: يافته‌ها نشان داد مساحت كاربري اراضي ساخته‌شدة شهري و فضاي سبز شهري به ترتيب 369/7 و 55/6 هكتار افزايش و زمين‌هاي كشاورزي و زمين‌هاي باير به ترتيب 213/8 و 211/5 هكتار كاهش داشته است. در كاربري شهري يكپارچگي افزايش يافته است. در كاربري فضاي سبز و كشاورزي، به دليل ايجاد و احداث جاده ها، تكه‌تكه‌شدگي افزايش داشته است.
نتيجه: در ادامه بر اساس معيارهاي «فاصله از مرز»، «فاصله از راه‌ها»، «مساحت لكه‌ها»، و «اندازة لكه ها» راهكارهايي براي تعيين نقاط حساس و شكنندة پوشش گياهي و مسكوني ارائه شد تا براي بهبود وضعيت آن‌ها برنامه ريزي شود. زيرا تغيير كاربري، به‌ويژه از بين رفتن پوشش گياهي، بر سيماي سرزمين تأثير منفي مي گذارد.
چكيده لاتين :
Land use in Shahre Rey has experienced unprecedented growth in urban areas in recent decades. Land use changes affect social, economic, and environmental conditions. Gathering information about these changes is essential for better planning and management of urban areas in sustainable development. Consequently, the object of this paper is to better examine the Shahre Rey land use changes affected by urban development and to investigate urban landscape integrity using the 1988-2018 "Fragmentation" index. Moreover, it was intended to provide solutions for the determination of hot spots based on appropriate criteria. With the help of Landsat satellite images, four land uses – including urban landscapes, agricultural lands, green spaces, and barren lands – were extracted and the extent of land use changes was determined. In order to investigate the fragmentation of Shahre Rey landscape, the metrics of the number of patches, patch density, and the largest patch were used. Cross-Tab was also used in a part of the study. The results showed that the land use areas of urban lands and urban green space had increased by 369.7 and 55.6 hectares, respectively, while agricultural lands and barren lands had decreased by 213.8 and 211.5 hectares, respectively. In urban land use, integration had increased. In the green space and agriculture land uses, fragmentation has increased due to the creation and construction of roads. Based on the criteria of "position relative to borders and roads as well as the area and size of patches,'' solutions were made to determine the "hot spots" of vegetation and residential areas to help making plans for the improvement of their conditions. The reason is that land use change, especially the loss of vegetation, has a negative impact on the landscape.
