پديد آورندگان :
طهماسبي، قباد دانشگاه محقق اردبيلي - دانشكدة علوم انساني - گروه جغرافيا و برنامه ريزي شهري، اردبيل، ايران , محمدي، علي رضا دانشگاه محقق اردبيلي - دانشكدة علوم انساني - گروه جغرافيا و برنامه ريزي شهري، اردبيل، ايران , بوچاني، محمدحسين مركز مطالعات و برنامه ريزي شهر تهران، تهران، ايران
كليدواژه :
آمايش سرزمين , ايلام , تحليل فضايي , كاربري اراضي , مخاطرة سيل
چكيده فارسي :
گفتمان تغيير اقليم و مخاطرات پيش رو بخشي از مباحثي است كه آمايش سرزمين به آن ورود كرده است. پويايي تغييرات جهاني و رويكرد حاكميتي دولت‌هاي جهان‌شمول چشم‌اندازهاي جديدي را به روي مباحث آمايش سرزمين گشوده است. يكي از مواردي كه از آن به عنوان چالش پنهان ياد مي‌شود پيشامد سيلاب به منزلة يك مخاطرة روزافزون است. هدف اين پژوهش مدل‌سازي متريك يا سنجه به منزلة واحد پاية فضايي جهت پيش‌بيني رخداد سيلاب است. در مقالة حاضر، ضمن به‌كارگيري نرم‌افزار MikeUrban 2019، متناسب با اهداف پژوهش، از طيف وسيعي از ابزارها و مراحل پردازش كمي استفاده شد. به منظور پيش‌بيني سيلاب، عوامل رخدادي گذشته شامل؛ مرور مباني و مطالعة شاخص‌هاي عملياتي به صورت پارسل، با استفاده از تصاوير سنجندة OLIماهوارة لندست 8 مرتبط با سال 2020 با روش تفسير تلفيقي، نقشة پاية شهر ايلام در فصول ترسالي سال (پاييز و زمستان و بهار) تحليل و ساخت نقشۀ پوشش شهر در دو كاربري False Color (Urban) و Land/Water تهيه و انجام و در ادامه به منظور تعيين صحت و دقت نقشه‌هاي پوششي از تصاوير Google Earth استفاده شد. با تركيب چهار سنجة منتخب با بيشترين همبستگي فضايي در 50 نقطة تصادفي شهر، سنجه‌هاي شش‌ضلعي با مساحت‌هاي بهينه انتخاب و الگوهاي فضايي تحليل شدند. مطابق نتايج، در پيشامد بالفعل 1 تعداد 8 سنجة فضايي با مساحتي معادل 68 هكتار و پوشش 1/5 درصدي از كل محدودة شهر در معرض خطر سيلاب قرار دارند. در پيشامدهاي 0/8 و 0/9 تعداد 19 سنجه با مساحت 170 هكتار، 6/3 درصد از پوشش كاربري‌هاي محدوده در معرض خطر بالقوه قرار دارند. ضمن اينكه بين پيشامد سيلاب با نوع سنجه و ميزان و جهت شيب و همچنين تراكم و عرض شبكة معابر از يك طرف و شبكة زهكشي همبستگي بالايي وجود دارد، در پيشامدهاي زياد ( 1 ـ 0/8) تعداد 28 سنجه در گروه كاربري‌هاي مسكوني در مقياس طرح تفصيلي با مساحت 76/5 هكتار، باير و محصورشده با 70/55، شبكة معابر با 29/75، و پارك و فضاي سبز با 17 هكتار خطرپذيرترين كاربري‌ها تشخيص داده شدند. از ميان همة گروه‌هاي كاربري خطرپذير، 29/5 درصد در گروه نوساز، 44/5 درصد در گروه قابل نگهداري، و 18 درصد در گروه بافت فرسوده تشخص داده شدند.
چكيده لاتين :
The topic of climate change and the dangers that lie ahead is part of the debate in land management. The dynamics of global change and the sovereign approach of global governments have opened new perspectives on land management issues. One of the hidden challenges in this regard is the increasing risk of the occurrence of floods. The purpose of this study was to undertake metric or measurement model as a spatial basis unit to predict flood occurrence. In the present article, in line with using MikeUrban 2019 software, a wide range of tools and quantitative processing steps were used in accordance with the research objectives. In order to predict floods, the past incident factors were studied, namely a review of the principles and operational indicators related to each parcel using the OLI sensor images of Landsat 8 satellite in the year 2020 through the integrated interpretation method and an examination of the basic map of Ilam city in wet seasons (autumn, winter, and spring). Then, the city coverage map was prepared in two uses, i.e., False Color (Urban) and Land / Water. Next, Google Earth images were used to determine the accuracy and precision of the coverage maps. By combining four selected measures with the highest spatial correlation in 50 random points of the city, hexagonal measures with optimal areas were selected and spatial patterns were analyzed. According to the results, in the actual event (1), eight spatial measures with an area of 68 hectares and coverage of 1.5% of the entire city are at risk of flood. In events 0.8 and 0.9, 19 measures with an area of 170 hectares, 3.6% of the land use coverage of the area, are at potential risk. While there is a high correlation between flood event and type of measure, amount and direction of slope, as well as density and width of road network on one side and drainage network on the other side, in high events (1-8), 28 measures in the residential uses in the detailed design scale with an area of 76.5 hectares, barren and enclosed uses with an area of 70.55 hectares, roads network with an area of 29.75 hectares, and parks and green spaces with 17 hectares were identified as the uses targeted by the flood danger. Among all risky user groups, 29.5% were identified in the newly built group, 44.5% in the maintainable group, and 18% in the decayed urban environment group.
