پديد آورندگان :
قرباني، رسول دانشگاه تبريز - دانشكده برنامه ريزي و علوم محيطي - گروه جغرافيا و برنامه ريزي شهري، تبريز، ايران , عليزاده، هوشمند دانشگاه كردستان - گروه شهرسازي , كرمي، سونيا دانشگاه تبريز - دانشكده برنامه ريزي و علوم محيطي، تبريز، ايران
كليدواژه :
اسپكتروم , پيش بيني جمعيت , شاخص تحرك رتبه , كلان‌شهر تبريز , نظام شهري
چكيده فارسي :
تحولات جمعيتي وسيع دهه هاي اخير موجب تغييرات سريع در نظام شهري ايران و سلسله مراتب آن شده است كه افزايش يا كاهش رتبة شهرها در اين نظام از پيامدهاي آن است. در تحقيق حاضر به بررسي جايگاه كلان‌شهر تبريز در نظام شهري ايران از سال 1335 تا 1395 پرداخته شد و با پيش بيني جمعيت اين شهر تا افق 1410 سعي شد جايگاه آيندة اين شهر در نظام شهري ايران مشخص شود. تحقيق حاضر به لحاظ هدف كاربردي و به لحاظ ماهيت و روش تحقيق توصيفي‌ـ تحليلي است. داده هاي مورد نظر در تحقيق حاضر به دو روش اسنادي و ميداني (پرسشنامه و مصاحبه) به دست آمد. از مصاحبه براي فهم علل مهاجرفرستي و از پرسشنامه جهت فهم علل كاهش باروري در كلان‌شهر تبريز استفاده شد و تعداد نمونه ها در هر دو مورد بر اساس اصل اشباع تعيين شد. مدل‌نمايي، نرم افزار Spectrum، و شاخص تحرك رتبه به ترتيب براي پيش بيني فاكتورهاي جمعيتي، پيش بيني جمعيت، و بررسي تغييرات رتبة كلان‌شهرها در نظام شهري استفاده شد. نتايج تحقيق نشان داد كاهش ميزان باروري و مهاجرفرستي دلايل اصلي كاهش شديد ميزان رشد جمعيت در كلان‌شهر تبريز است كه اغلب دلايل اقتصادي منشأ آن بوده اند. با فرض باروري 1/5 و 1/8 و 2/1 در شهر تبريز شاهد افزايش جمعيت به تعداد 1/64 و 1/69 و 1/74 ميليون نفر و كاهش جمعيت خردسالان و افزايش تقريباً دوبرابري جمعيت سالمندان بالاي 65 سال در افق 1410 خواهيم بود. در كل، نتايج حاصل از پيشبيني جمعيت نشان ميدهد جايگاه كلان‌شهر تبريز در رتبة ششم نظام شهري ايران در افق 1410 تثبيت خواهد شد. اما فاصلة آن با كلان‌شهر هفتم، يعني قم، كمتر خواهد شد كه نيازمند توجه ويژه و مديريت صحيح اين مسئله جهت جلوگيري از سقوط مجدد رتبة آن است.
چكيده لاتين :
Demographic changes in recent decades have led to rapid changes in Iran's urban system and its hierarchy, with one of its consequences being the increase or decrease in the ranking of cities in this system. The present study examines the position of Tabriz metropolis in the urban system of Iran from 1335 to 1395, and by forecasting the population of this metropolis by 2031, it tries to determine the future position of this city in the urban system of Iran. This study is practical in terms of purpose and descriptive-analytical in terms of nature and research method. The data in the present study were obtained through document analysis and field study (questionnaire and interview). Interviews were used to understand the causes of emigration and a questionnaire was used to understand the causes of fertility decline in Tabriz metropolis. The sample sizes for both instruments were determined based on the saturation principle. The exponential model, Spectrum software, and rank mobility index were used to predict the demographic factors, population forecast, and the study of metropolitan rank changes in the urban system, respectively. The obtained results showed that the decrease in fertility rate and migration are the main reasons for the sharp decline in population growth in the metropolis of Tabriz, with the economic reasons being the main reason. In addition, assuming the fertility rates of 1.5, 1.8, and 2.1 in Tabriz, we will see 1.64, 1.69, and 1.74 million increases in the population of the city, respectively, as well as a decrease in the population of minors and a doubling of elderly population over 65 by the year 2031. The results of population forecast show that the position of Tabriz metropolis will be stabilized as the sixth largest city of Iran's urban system by 2031, but its distance from the seventh metropolis (Qom) will be less, which requires special attention and proper management to prevent its rank from falling again.
