پديد آورندگان :
قلي شفيعي، مرتضي دانشگاه آزاد اسلامي واحد اصفهان (خوراسگان)، اصفهان، ايران - دانشكدهٔ علوم انساني و حقوق , رئيسي دزكي، ليلا دانشگاه آزاد اسلامي اصفهان، اصفهان، ايران , جلالي كروه، محمود دانشگاه اصفهان، اصفهان، ايران - گروه حقوق
چكيده فارسي :
زمينه و هدف: اين پژوهش با هدف بررسي حق دسترسي به دارو كه از لوازم حق دسترسي به سلامتي است، با واكاوي موافقتنامهٔ تريپس و اقدامات بين‌المللي انجام شده در اين راستا، صورت گرفت. در اين مقاله بر اقدامات بين‌المللي انجام‌شده دربارهٔ حق دسترسي به دارو به‌عنوان يكي از حقوق بنيادين بشري، تمركز شد.
روش‌بررسي: اين پژوهش با روش توصيفي و با ابزار كتابخانه‌اي انجام پذيرفت و با مدنظر قراردادن مقررات موافقتنامه راجع به جنبه‌هاي تجاري مالكيت فكري (تريپس) و استثنائات منظورشده براي تقدم سلامتي و بهداشت جهت اهميت‌دادن به مقولهٔ حق دسترسي به دارو، اقدامات بين‌المللي انجام شده بررسي شد.
يافته‌ها: باوجود اينكه در مقررات موافقتنامهٔ تريپس بر توجه به سلامتي و بهداشت تأكيد شده است، بر اثر فشار و پيگيري طرفداران حقوق بشر براساس اعلاميهٔ دوحه موافقتنامهٔ تريپس اصلاح و مادهٔ 31 مكرر به مقررات موافقتنامهٔ مذكور الحاق گرديد. با اين اقدام نحوهٔ اعطاي مجوزهاي اجباري براي توليد و فروش دارو اصلاح شد و حق دسترسي به دارو تحت حمايت قرار گرفت.
نتيجه‌گيري: براساس يافته‌ها مي‌توان گفت كه جنبهٔ حقوق بشري حق دسترسي به دارو بر جنبهٔ اقتصادي مالكيت فكري ابداع‌كنندگان دارو مقدم بوده و اين حق به‌عنوان حق لازم جهت سلامت جسمي و رواني بشر، مي‌تواند مدنظر و مطالبهٔ عمومي واقع شود.
چكيده لاتين :
Background & Objectives: This study aimed to explore the right to access to medicine, i.e., that is necessary to the right to health, with the investigation through investigating the Agreement on Trade–Related Aspects of Intellectual Property Rights (TRIPS Agreement) and international measures that have been fulfilled in this way, accomplished. This study focused on performed achieved international measures on the right of access to medicine as a foundational human right.
Methods: This descriptive study was conducted employing library researching. Given the TRIPS agreement, the provisions and exceptions that
were considered for the priority of hygiene and health, the importance of the category of right to access to medicine, and the international
measures that have been fulfilled, were studied. Accordingly, a distinctive manner of granting to a compulsory license for the production and
sales of medicine was amended, and the right to access to medication was protected.
Results: The obtained data suggested that despite the emphasis in the TRIPS agreement on hygiene and health in the effect and fallowing of
advocates of human rights based on the Doha Declaration, the TRIPS agreement was amended and the Article 31bis was annexed to it.
Conclusion: The results indicated that the human rights aspect of the right to access to medicine is prior to the economic issue of the intellectual
property of pharmaceutical innovators. Moreover, this right, as a right, i.e., necessary for the bio psychological health of humans, could be considered and be publicly demanded.
