نسخه شناسي مصاحف قرآني ( 7 ) قرآن ابوالحسن زنگي بن محمد بن علي الجشمي يا نسخۀ ابونعيم بن حمزة البيهقي: بررسي قرآني از قرن ششم در كتابخانۀ آستان قدس رضوي و پارۀ جداشده از آن در كتابخانۀ چستربيتي

The Qur’ān of Abū al-Ḥasan Zangī b. Muḥammad al-Jishumī or Abū Nu‘aym al-Bayhaqī: Studying a Qur’ān from the Sixth/Twelfth Century in the Āstān-e Quds Library and its Separate Part in the Chester Beatty Library

كيده: نسخۀ قرآني به شمارۀ Is1435 در كتابخانۀ چستربيتي (ايرلند)، به سبب يادداشتي كه در انتهاي آن آمده است، در ميان نسخه پژوهان غربي به «قرآنِ ابونعيم بيهقي» شناخته مي شود. كساني كه اين نسخه يا تصاوير آن را بررسي كرده اند، گمان برده اند كه ابونعيم بيهقي كاتب اين نسخه در سال 592 هجري بوده است. اما درواقع اين نسخه يكي از هفت ُس ْبع از قرآني 7پاره است كه ساير بخش هاي آن اكنون در كتابخانۀ آستان قدس رضوي در مشهد نگه داري مي شود. تمام اين اجزاي ُهفتگانه را ابوالحسن زنگي [زنكي] بن محمد بن علي الجِ شمي در سال 561 هجري بر حرم رضوي در مشهد مقدس وقف كرده بوده است. بررسي اين نسخه ها نشان مي دهد كه ابونعيم بن حمزة البيهقي، دانشمند كمتر شناخته شدۀ شيعي، هنگام اقامت در مشهد رضوي، در محرم سال 592 هجري، در انتهاي يكي از اين هفت جزء، يادداشتي كوتاه (دعاي ختم قرآن به روايت امام علي عليه السلام) را نوشته، اما وي كاتب متن قرآن نبوده است. اين قرآن افزون بر جايگاهش در شناخت تاريخ كتابت و تذهيب مصاحف دوران سلجوقي، اطلاعات مهمي از شيوۀ رسم كلمات قرآن و نوع قرائت رايج در خراسان قرن ششم هجري را به ما ارائه مي دهد

Because of a note at its end, MS Is1435 in Chester Beatty library is known among Western scholars as “the Qur’ān of Abū Nu‘aym al-Bayhaqī.” Those who have examined this manuscript or its images have considered al-Bayhaqī as the scribe who copied the text in Muḥarram 592 /Dec. 1196. However, this man-uscript is in fact one part (sub‘) of a seven-part Qur’ān, the other parts of which have been kept in the Āstān-e Quds Razavī Library in Mash-had. The entire Qur’ān, with its seven parts, was donated by Abū al-Ḥasan Zangī (Zankī) b. Muḥammad b. Alī al-Jishumī to the Shrine of Imām al-Riḍā in Mashahd in Ramaḍān 561/July 1166. Studying these manuscripts shows that Abū Nu‘aym Aḥmad b. Ḥamza al-Bayhaqī, a less known Shiite scholar, wrote a short note (consisting of Imām Alī’s prayer for complet-ing the recitation of the Qur’ān) at the end of the fourth part, while he was in Mashhad in 592/1196, but he is not the Qur’ān’s copyist. In addition to its utility for understanding the history of copying and illuminating manuscripts in the Seljuk period, this Qur’ān provides us with important information on the orthography of the Qur’ān and the type of readings that was common in Khorasan in the sixth/twelfth century.