عنوان مقاله :
مطلع‌النجوم و مجمع‌العلوم (نجم نسفي) منبعي كهن در نظم و نثر فارسي
عنوان به زبان ديگر :
Maṭla‘u Nujūm wa Majma‘ul- ‘Ulūm (Najm Nasfi) An Ancient Source in Persian Poetry and Prose
پديد آورندگان :
نوشاهي، عارف , امير هدايي، شيوا
كليدواژه :
مطلع النجوم و مجمع العلوم , نجم الدين نسفي سمرقندي , نسخۀ تاشكند , نسخۀ رامپور , اشعار فارسي
چكيده فارسي :
مطلع‌النجوم و مجمع‌العلوم يكي از مهمترين آثار نجم‌الدين ابوحفص عمر بن‌محمد بن‌احمد نسفي سمرقندي (461-537ق/1069-1142م) عالم، فقيه، صوفي، اديب و شاعر معروف جهان اسلام و ماوراء‌النهر است كه به رغم اهميت چندان مورد توجّه قرار نگرفته است. جز مقاله‌اي كه امتياز علي عرشي سالها پيش در مجلة معارف دربارۀ آن نوشته، مطلب قابل توجّهي درخصوص آن چاپ نشده است.
دليل گمنامي مطلع‌النجوم احتمالاً ديرياب و كم‌ياب بودن نسخه‌هاي آن است. تاكنون دو نسخه از آن به دست آمده است؛ يكي نسخة كتابخانة رضا در رامپور هندوستان و ديگري نسخة انستيتو شرق‌شناسي ابوريحان بيروني تاشكند ازبكستان.
نسخۀ تاشكند در سال 2015 ميلادي به صورت عكسي توسّط انستيتو شرق‌شناسي ابوريحان بيروني چاپ شده است. نگارنده در اين مقاله ضمن معرفي اين اثر بر اساس همين چاپ عكسي ابيات فارسي مندرج در آن را نيز براي علاقه‌مندان نقل كرده است. بي‌گمان به دليل قدمت اثر، ابيات مندرج در آن از اهميت ويژه‌اي برخوردار است.
چكيده لاتين :
Maṭla‘u Nujūm wa Majma‘ul- ‘Ulūm, one of the most important works of Najmuddin Abu Hafs Omar bin Muhammad bin Ahmad Nasfi Samarkandi (461-537 AH / 1069-1142 AD), a famous scholar, jurist, Sufi, writer and poet of the Islamic world and Transoxiana, which has not received much attention despite its importance. Except for the article about which Emtiaz Ali Arshi wrote many years ago in the magazine Ma'aref, no significant article has been published about it.
The reason for the anonymity of this work is probably the scarcity of its manuscripts. So far, two manuscripts have been obtained; One is the manuscripts of Reza's library in Rampur, India, and the other is the in the Abu Rihan Oriental Institute in Tashkent, Uzbekistan.
The Tashkent manuscripts was published in 2015 in form of photographs by the Abu Rihan Biruni Institute of Oriental Studies. In this article, the author introduces this work based on the same photo edition and quotes the Persian verses contained in it for those who are interested. Undoubtedly, due to the antiquity of the work, the verses contained in it are of special importance.
