عنوان مقاله :
مصطفي عالي افندي و حكيم عمر خيّام
عنوان به زبان ديگر :
Muṣṭafā ‘Ālī Effendi and Hakim ‘Umar Khayyām
پديد آورندگان :
ميرافضلي، علي
كليدواژه :
رباعي , عمر خيّام نيشابوري , مصطفي عالي افندي , ربيع المرسوم , بديع الرقوم , ربيع المنظوم
چكيده فارسي :
«مكتب خيّام» در رباعي، از آغاز بالندگي تا امروز، گستره‌اي به طول ده قرن و حوزۀ نفوذي به اندازۀ همۀ سرزمين‌هاي پارسي‌گوي، از شبه قارۀ هند تا اقصاي آناتولي داشته است. فهرست دوستداران، همراهان و پيروان خيّام در رباعي فارسي، نمايه‌اي پُربرگ و بلندبالاست. يكي از ايشان كه در منابع فارسي كمتر درباره‌اش سخني رفته است، مصطفي عالي افندي (د. 1008 ق)، شاعر، منشي و تاريخ‌نگار نامدار عثماني در دورۀ حكومت سلطان سليم و سلطان مراد است كه به سه زبان تركي، فارسي و عربي شعر مي‌گفت و «عالي» تخلّص مي‌كرد. وي در سال 1003 هجري دفتري از رباعيات فارسي را به اقتفاي رباعيات خيّام به همراه ديباچه‌اي مفصّل در شرح حال خود و حكيم عمر خيّام ترتيب داد. اين دفتر، با نام‌هاي «بديع الرقوم»، «ربيع المنظوم» و «ربيع المرسوم» شناخته مي‌شود. در نوشتۀ حاضر، به معرفي و بررسي اين دفتر اشعار پرداخته‌ام.
چكيده لاتين :
"Khayyām School" in the quatrain, from the beginning of its development until today, has a history of as long as ten centuries and enjoys a sphere of influence as vast as all the Persian-speaking lands, from the Indian subcontinent to the ends of Anatolia. The list of Khayyam's lovers, companions and followers in Persian quatrain is a long and long list. One of them who is less mentioned in Persian sources is Muṣṭafā ‘Ālī Effendi (d. 1008 AH), a famous Ottoman poet, secretary and historian during the reign of Sultan Salim and Sultan Murad, who wrote poetry in three languages: Turkish, Persian and Arabic and was referred to as " Ālī " in his poems. In 1003 AH, he compiled a book of Persian quatrains to follow Khayyam's quatrains along with detailed biography of his own and that of ‘Umar Khayyām. This book is known as "Badi’ 'al-Raqūm", "Rabi' al-Munzūm" and "Rabi’ 'al-Mursūm". In the present article, I have introduced and reviewed this book of poems.
