بررسي گزارۀ «لا تجتمع اُمتي علي الضلالة» و جايگاه آن در اصل امامت

Exploring the proposition لاتجتمع اُمتي علي الضلاله (my nation will not unite on misguidance /error) and its place on Imamate principle

مقولۀ امامت، افزون بر كشاكش‌­هاي عيني، خاستگاه تضارب انگاره­ها در تطبيق آموزه­‌هاي اسلامي بر مصاديقي خاص نيز شده است. در اين ميان، استناد به واژگاني شكل­ يافته در بستر اين تحولات، زمينۀ مشروعيت­بخشي به يك نگاه را مطالبه كرده است. دعوي متزلزل اجماع اهل مدينه بر خلافت فردي خاص، نيازمند مبنايي شرعي بر حجيت بود كه از مهم­ترين ادلۀ اثبات اين انگاره، متن «لا تجتمع اُمتي علي الضلالة» دانسته شد. نقل معروف ديگر، يعني «لا تجتمع اُمتي علي الخطأ» در هيچ­يك از مجامع و منابع كهن حديثي سني و شيعه مشاهده نمي­‌شود. هدف اصلي نگاشتۀ حاضر، كه با روش توصيفي - تحليلي سامان يافته، بررسي سندي و تبيين چيستي دلالت اين دسته از متون است. برآيند اين واكاوي بيانگر ضعف سندي تمام نقل­‌هاي اين خبر در منابع عامه و خاصه است. جبران ضعف سندي با راهكار تواتر معنوي، افزون بر دور­بودن، مخالف با كميت روايات متضمن حجيت اجماع است. افزون بر كندوكاو در سند، به لحاظ دلالت به نقد متن­محور با دو ملاك ادلۀ عقلي و ادلۀ نقلي پرداخته شده است. احتمال خوانش‌­هاي سازگار با متن، تأويل آن را به تفسيري مخالف با عقل و نقل ناسازگار مي­‌سازد. برآيند بررسي اشكال­‌هاي سندي و دلالي، اصلِ جايگاه معصوم در عدم اجماع بر گمراهي در صورت اتفاق تمامي امت را اثبات و نقطۀ ثقل شكل­نيافتن ضلالت را، حضور معصوم مي­‌نماياند.

he issue of Imamate has been a controversial issue among Muslim think tanks. This issue is the root of multiple propositions. Also there is lack of accordance between religious teachings and specific instances. Meanwhile, in ensuing circumsatnces some terms have been formed paving the ground to legitimize a certain viewpoint. There is a weak line of reasoning that people of Medina reached a concensus to appoint a specific person as the caliph after the demise of prophet. This proposition requires a religious ground as proof. The text of لاتجتمع اُمتي علي الضلاله is cited as the proof of the above proposition. Yet the other account لاتجتمع اُمتي علي الخطا lacks citation in any hadith resources or circles of both Sunnis and Shias. The current paper adopts a descriptive –analytical approach. It seeks to define the implications of the essence of above hadiths. The current paper concludes that the authenticity of the above text is under question in both general and private resources. When authenticity of a document is under question, one cannot compensate for it by frequency of citation since this remedy has its own pitfalls namely it is too far away and runs counter to quantity of narratives that corroborate authenticity of consensus. In addition to investigating the proof, this paper takes two further criteria for investigation namely reasoning and other narratives. The criteria are tapped on hereby to investigate the implications of the above texts. The possibility of text-friendly readings of the Imamate texts renders the interpretations that are not in accordance with logic and hadith impossible. The conclusion drawn from investigating the weaknesses in the proofs and implications of hadith is that absence of an Infallible Imam was the solution to be redeemed from wronghood. It is concluded that the existance of an Infallible Imam was the cure for wronghood and consensus without Infallible Imam is itself an instance of Wronghood.