چگونگي نهادينه‌كردن انديشۀ نصب الهي امام در ميان اماميه توسط امام باقر(ع)

The Process of Institutionalization of the Doctrine of the Divine Designation of the Imam in the Community of the Twelver Shiites by Imam Muhammad al-Baqir

آموزۀ نصب الهي امام كه از انديشه‌هاي شاخص اعتقادي اماميه مي ­باشد، تطورات مختلفي را پشت سر نهاده است. از جملۀ مهم­ترين تطورات، طرح نخستين و اجمالي آموزۀ نصب، طرح تفصيلي و نهادينه ­كردن آن بين اماميان، و طرح آشكار آن در جامعۀ اسلامي است. در پژوهش حاضر يكي از تحولات اساسي اين انديشه كه همان نهادينه ­كردن و عموميت­ يافتن آن است، مورد كنكاش قرار گرفته است. پژوهش پيش رو با روش توصيفي – تحليلي سامان يافته است. يافته‌هاي اين پژوهش چنين مي‌نماياند كه گر­چه ائمه(ع) پيش از امام باقر(ع) نيز سخن از انديشۀ نصب به ميان آورده بودند، اما اين امام باقر(ع) بود كه با تلاش­هاي خويش، انديشۀ نصب الهي امام را در بين اماميان نهادينه كرد. نتيجۀ نهادينه ­شدن اين انديشه در فزوني باورمندان به امامت نصبي و عدم انشقاق بين اماميان در انتخاب جانشين براي امام باقر(ع) است.

The doctrine of the Divine designation of the Imam which is an outstanding doctrine of the Twelver Shiism has undergone various stages over time. Of them, references must be made to its noteworthy stages, its initial and basic idea of the mere Divine designation, its developed interpretation, and its institutionalization and public dissemination amongst the Twelver Shiites. This study proves that although the Infallible Imams who preceded the fifth Infallible Imam Muhammad al-Baqir had made references to the Divine nature of the appointment of the Infallible Imam, it was the Infallible Imam Muhammad al-Baqir who institutionalized the doctrine of the Divine designation. This trend led to notable increase in the conviction of the believers to the nature and mechanism of such appointment, hence their steadfastness in admitting the Infallible Imam who succeeded Imam Muhammad al-Baqir.