تحليل نظام روايات «محاسبه نفس» و تبيين اقسام آن

Analyzing the system of "self-calculation" narrations and explaining its types

از آنجا كه تاكنون تحقيقي براي جمع‌آوري و تحليل نظام روايات محاسبه نفس صورت نگرفته است، پژوهشِ پيشِ رو در جهت رفع اين نقيصه، سامان يافته است. احاديث از نظم جامعي در محاسبه نفس برخوردارند و اجزاء مختلف اين نظام در يك نگاه كلي، از اين قرار است كه برخي از روايات، يادآور اهميت محاسبه بوده و برخي با اشاره به فوائد آن، انسان را به سوي محاسبه ترغيب مي‌كنند و برخي ديگر نيز دستورالعمل چگونگي پرداختن به آن را توضيح مي‌دهند. روايات پيرامون محاسبه نفس را مي‌توان در چهار بخش كلي، دسته‌بندي و تحليل نمود. دسته‌اي از روايات، «محاسبه نفس» را به خاطر رهايي از سختي‌هاي محاسبه اعمال انسان در قيامت، سفارش مي‌كنند و دسته‌اي ديگر، نتايج و آثار معنوي و چشم‌گير محاسبه نفس را مورد تأكيد قرار مي‌دهند. دسته سوم، به رنگ و روي به شدّت شيعيِ محاسبه نفس پرداخته‌ است. و دسته چهارم كه در اين ميان، از اهميت و جايگاه ويژه‌اي برخوردار است، رواياتي است كه هر كدام، متضمّن نكاتي پيرامون دستور العمل چگونگي پرداختن به محاسبه نفس است. با تأليف و تنسيق منسجم اين روايات مي‌توانيم به فهم بهتر و نظام‌مندتري از نگاه شريعت به محاسبه نفس برسيم.

Self-inspection is a religious systematic teaching and regulation, which never as it worth be taken at attention. Because, until now, there has been any investigation has be done to deal with collecting an analyzing the narrative about self-inspection, this research, in anyway, wants to remove this deficiency. In a short glance, the narratives about self-inspection can be divided and analyzed in six parts. The first are narratives about how to gain a deliverance from the trouble reckoning on resurrection day. The second are about spiritual benefits and consequences of self-inspection. The third have a Shiiat approach to the self-inspection. The forth are narrative that dealing with self-inspection in an inter-religions approach. The fifth, which have an very important and high stage, are narratives that each of them deal with how to be done the self-inspection, and the sixth are narratives have not any contain, but commanding self-inspection in question. Compilation and a regulation of these narratives might helps us to have a better and systematic understanding of self-inspection in religion point of view.