تدوين يك شاخص آينده نگر جديد جهت برآورد عملكرد ايمني سازمان با رويكرد FAHP

Development of a leading indicator for assessing the organization's safety performance based fuzzy AHP

هبود مداوم ايمني يكي از اهداف مهم سازمان­هاي موفق مي­باشد. روش سنتي براي ارزيابي عملكرد ايمني اندازه­گيري و تجزيه‌ و تحليل آماري داده­هاي مربوط به حادثه است كه تحت ‌عنوان شاخص­هاي گذشته‌نگر شناخته مي­شوند. ازآنجاكه هدف از استقرار سيستم­هاي مديريتي ازجمله سيستم مديريت ايمني بهبود مستمر است، صرفاً به‌كارگيري شاخص­هاي گذشته‌نگر نمي­تواند سودمند باشد. هدف مطالعه حاضر ارائه شاخصي آينده­نگر براي بررسي عملكرد ايمني سازمان است. روش بررسي: پژوهش حاضر شامل دو بخش است: بخش اول آن‌يك مطالعه تلفيقي كمي-كيفي است كه با بهره ­گيري از نظريه فاكتورهاي انساني كه سه عامل سازمان، محيط و فرد را در عملكرد ايمني سازمان دخيل مي­داند، ابزاري براي بررسي عوامل تأثيرگذار بر عملكرد ايمني سازمان طراحي و روان‌سنجي گرديد. همچنين جهت اطمينان از روايي سازه تحليل عاملي تأييدي و از نرم‌افزار بهره گرفته شد. در ادامه براي نشان دادن تأثير سازه­هاي مختلف ابزار پيشنهادي بر نمره شاخص عملكرد ايمني از روش تحليل سلسله مراتبي فازي (FAHP) جهت وزن­دهي سازه­ها استفاده گرديد. يافته ­ها: نتايج بررسي متون و مصاحبه نيمه ساختاريافته با افراد متخصص در زمينه ايمني و مديريت صنعتي منجر به شناسايي 204 كد اوليه در قالب 48 طبقه فرعي و 15 طبقه اصلي شد. پس از تكميل فرآيند تحليل مصاحبه‌ها، پيش‌نويس ابزاري با 83 گويه جهت بررسي عوامل مؤثر بر عملكرد ايمني تهيه شد. بر اساس نتايج روايي صوري كمي6 گويه امتياز كمتر از 5/1 را كسب نمودند و از ابزار نهايي حذف شدند. تجزيه و تحليل روايي محتوا نشان داد كه 75 گويه­ي باقي مانده ابزار شاخص روايي محتوايي (79/0≤) و نسبت روايي محتوايي (56/0˃) قابل قبول دارند. تحليل عاملي تأييدي، برازش مناسب داده­ها را نشان داد. در بررسي پايايي، ضريب آلفاي كرونباخ (91/0=α) بر همساني دروني مناسب ابزار دلالت داشته و باز آزمايي ابزار ثبات قابل قبول ابزار را نشان داد (85/0 ICC=). با توجه به نتايج به‌دست‌آمده از تحليل سلسله مراتبي فازي عامل سازماني با كسب بار وزني 503/0 بيشترين و عامل محيطي با بار وزني 173/0 كمترين تأثير را بر نمره شاخص عملكرد ايمني سازمان داشتند. نتيجه­ گيري: تحليل داده­ هاي مطالعه نشان داد كه ابزار طراحي‌شده، وسيله ­اي عيني و ساده براي ارزيابي عوامل تأثيرگذار بر عملكرد ايمني است و مي­تواند به‌عنوان يك شاخص عملكردي آينده‌نگر جهت ارزيابي عملكرد ايمني سازمان‌ها مفيد واقع شود.

Background and aims: Continuous improvement in safety is one of the important goals of successful organizations. The traditional method for assessing safety performance is the statistical analysis of incident data, which is known as lagging indicators. The use of lagging indicators cannot be useful since the goal of establishing a safety management system is continuous improvement. The purpose of this study is to provide a leading indicator for assessing the safety performance of the organization. Methods: The present research is a mixed method study with the approach of the human factors theory that includes the organization, environment and individual factors. In this study, a scale developed and validated for assessing the factors affecting the safety of the organization. The fuzzy hierarchical process (FAHP) method was used to the weighting of the constructions In order to demonstrate the effect of different structures of the proposed scales on the safety performance index. Results: a scale was developed with 83 items after the interview process to examine the factors affecting safety performance. Based on the results of face validity 6 items were eliminated. The mean value of the instrument's validity index was 0.77. According to the results of the fuzzy hierarchical analysis, the organizational factor with the highest weight load of 0.503 was the highest and the environmental factor with a weight of 0.173 had the least effect on the score of the organization's safety performance index. Conclusion: Analysis of the study data showed that the designed scale is an objective and simple tool for evaluating the factors affecting safety performance and can be useful as a future performance indicator for assessing the organization's safety performance.