شناسايي راهبردهاي مطلوب مديريت صحيح منابع آب كشاورزي از ديدگاه بهره‌برداران خرده‌پا (مطالعه موردي دهستان درزآب، شهرستان مشهد)

Identifying the optimal strategies for managing agricultural water resources small-scale farmers (Case study of Darzab village, Mashhad County)

كاهش چشمگير منابع آب تجديدپذير، سبب شده است تا تمركز رويكردهاي مديريتي در اكثر نقاط دنيا از مديريت عرضه به مديريت تقاضا تغيير كند. بر اين اساس پژوهش حاضر بدنبال شناسايي راهبردهاي مطلوب جهت مديريت صحيح منابع آب از ديدگاه كشاورزان بهره بردار در سطح خرد مي باشد. روش تحقيق توصيفي- تحليلي بوده و از دو ابزار مديريت استراتژيك SWOT-QSPM استفاده گرديد. واحد تحليل 96 كشاورز خرده مالك در 10 روستاي دهستان درزآب شهرستان مشهد طي سال 1397 بوده كه به روش نمونه‌گيري گلوله برفي در تكميل پرسشنامه داشتند. براساس مطالعات اكتشافي، 7 نقطه قوت و فرصت به عنوان مزيت و 26 نقطه ضعف و تهديد به عنوان محدوديت و تنگنا پيش روي مديريت منابع آب كشاورزان خرده مالك شناسايي گرديد نتايج تحقيق نشان داد كه در مانريس SWOT با توجه به امتياز 92/1=IFE و 66/1=EFE، به منظور بهبود مديريت منابع آب، راهبردهاي تدافعي (حداقل-حداقل) بهينه شناخته شد. در مدل QSPM در بين 7 استراتژي تدافعي ارائه شده، مهمترين استراتژي «تدوين سياست‌هاي صحيح در جهت افزايش بهره‌وري آب»، با امتياز 43/3 شناسايي گرديد.

The significant depletion of renewable water resources has shifted the focus of management approaches from supply management to demand management in most parts of the world. Accordingly, the present study seeks to identify the best strategies for proper management of water resources from the perspective of farmers at micro level. The research method was descriptive-analytical and two SWOT-QSPM strategic management tools were used. The unit of analysis was 96 smallholder farmers in 10 villages of Darzab rural district of Mashhad during the year 1977 who completed the questionnaire through snowball sampling. Based on exploratory studies, 7 strengths and opportunities were identified as advantages and 26 weaknesses and threats as constraints and bottlenecks facing water resources management of smallholder farmers. And, EFE = 1.66, optimal (minimum-minimum) defensive strategies were identified to improve water resource management. Among the 7 defense strategies presented in the QSPM model, the most important strategy was "formulating the right policies to increase water productivity" with a score of 3.43.