فرايند ورود اسلام به همدان در قرن اول هجري

The process of Islam entering Hamadan in the first century AH

همدان به عنوان يكي از كهن ترين شهرهاي ايران، و مركز حكومت مادها، كه بي شك از دوران هخامنشيان بر حسب وضع جغرافيايي، در انديشه مردم، مقام «دل ايران» را احراز كرده بود. در اواخر عهد ساسانيان به آساني در معرض تاخت و تاز قرار گرفته و با فتح آن به دست مسلمانان، دين اسلام به اين شهر راه يافت. اين پژوهش تلاش مي كند به فرايند ورود اختياري يا اجباري اسلام به شهر همدان بپردازد و درصدد است از يك‌سو نظريه پذيرش اجباري اسلام توسط مردم همدان را رد نمايد و از سوي ديگر ايدۀ پذيرش آسان و از سر آگاهي اسلام از سوي همداني‌ها را نقد كند. در اين پژوهش موارد زير بررسي‌شده است: الف) مردم همدان مقاومت‌هاي سختي در برابر عرب‌ها از خود نشان دادند، ليكن اين بدان معنا نيست كه اسلام نيز به‌زور و اكراه وارد فرهنگ همدان شده است. ب) اسلام پذيريِ همداني‌ها در همه‌جا از سر منطق و تأمل و تفكر نبوده است بلكه عوامل ديگر رواني، اجتماعي، اقتصادي و سياسي نيز در اسلام پذيري آن‌ها مؤثر بوده است. ج) پذيرش اسلام ضرورتاً به معناي پذيرش فرهنگ عربي نبوده است، بلكه هسته اسلام به‌صورت متن (قرآن) در ميان همداني‌ها، رسوخ كرد و آن‌ها توانستند اين متن وحياني را، فهم كنند و سرانجام آن را متناسب با داشته‌هاي انساني خود درآميخته و به حقيقت آسماني اسلام، عينيت فرهنگي ببخشند.

Hamadan, as one of the oldest cities in Iran, and the center of the Median state, which undoubtedly has been the "heart of Ir@n" in popular thought since the Achaemenid era in terms of geography. In the late Sassanid era, it was easily subjected to invasion, and with its conquest by the Muslims, Islam came to this city. This study attempts to examine the process of forced or compulsory entry of Islam into the city of Hamadan and attempts to reject the theory of forced acceptance of Islam by Hamadan people on the one hand and to criticize the idea of easy acceptance of Islam by Hamadan people. This study examines the following: (a) The people of Hamadan have shown strong resistance to the Arabs, but this does not mean that Islam has also been forced into the Hamadan culture. B) The Islamisation of the Hamadans has not been rational and deliberate everywhere, but other psychological, social, economic and political factors have also influenced their Islamization. C) Adoption of Islam did not necessarily mean acceptance of Arab culture, but the core of Islam as a text (Qur'an) penetrated among the Hamadans, and they were able to understand this revelation, and finally to fit it with their human possessions and to mix it with the truth. Heavenly Islam, cultural objectification. heavenly truth of Islam a cultural object.