تحليل كيفيت بازنمايي مفهوم مشروعيت سياسي در گفتمان علماي مشروطه خواه ايران

Analyzing the Quality of Representing the concept of Political Legitimacy in the Discourse of Iran’s Constitutional Ulama

در عصر مشروطيت در سايه يك گذار ابرگفتماني، رابطه انتساب دال‌ها و مدلول‌ها و مصاديق در سامانه مفصل‌بندي گفتمان علماي مشروطه‌خواه متحول و دستخوش بازانديشي گرديد. علماي مشروطه‌خواه، به ظرفيت‌سازي و تئوريزه كردن مفاهيم نوين در پوشش آموزه‌هاي برآمده از نصوص ديني و آموزه‌هاي اسلامي پرداخته و راهي را براي طرح موضوعات عرفي (مبتني بر عقل و تجربه بشري) در كنار مبادي شرعي (استوار بر نقل و نص) گشودند. پرسش اصلي نوشتار كيفيت مفصل‌بندي و باز نماييد مفهوم مشروعيت سياسي در گفتمان اين علما است. بر پايه فرضيه موجود، علماي مشوطه‌خواه، در حد فاصله متجددين و علماي مشروعه‌خواه، به مشروعيت سياست‌وار بر كار آمدي قائله بوده و براساس اين منطق كاركرد گرايانه، حكومتي را واجد مشروعيت مي‌دانسته‌اند كه در سايه پاسداشت شرعي مقدس، در دو وجه ايجابي و سلبي، بيش‌ترين امنيت، رفاه و خير مشترك را براي جامعه اسلامي فراهم آورد.اين موضوع در روند فعاليت اين علما در جريانان تحولات عصر مشروطه مؤثر بوده و در فراگرد خود زمينه را براي زايش ايده مردم سالاري ديني در جريانات انقلاب اسلامي و عصر جمهوري اسلامي در سايه اصل اساسي «حق الناس» را فراهم آورد. چارچوب نظري و روش‌شناسي اين مقاله استوار بر نظريه بازنمايي تئوفنليوون است كه با دقايقي از نظريه بر ساخت‌گرايي اجتماعي تقويت شده است.

In the constitutional era, and in the shade of a discursive transition, the attributing relation between the signifiers, signifieds and the referents in the articulatory system of the constitutional Ulama’s discourse was altered and rethought. The constitutional Ulama tried capacity-making and theorizing the new concepts in covering the teachings brought about by the religious texts and the Islamic teachings, found a way for presenting the Urfi subjects (based on human reason and experience) besides the legal bases (based on quote and text). The main question of this research is about the quality of articulating and representing the concept of political legitimacy in these Ulama’s discourse. According to the primary hypothesis, the constitutional Ulama, in the borderline of the modernists and the constitutional Ulama, accepted a kin of political legitimacy based on efficacy and according to this functionalist logic, recognized a government as having legitimacy that in the shade of guarding the holy religion, in two positive and negative aspects, has brought the most security, welfare and common good for the Islamic society. This subject, and during the constitutional era’s evolutions, had effects on the activity process of these Ulama; and, in its procedure provided a base for generating the idea of religious democracy in the Islamic Revolution process and the Islamic Republic era, in the shade of the basic principle of the “people’s right”. The theoretical and methodological framework of this article is based on Van Leeuwen’s Representation theory which has been reinforced with some elements of the social constructionism theory.