كليدواژه :
آينده‌نگاري , عدم قطعيت , سناريو , نيروهاي پيش‌ران
چكيده فارسي :
شرايط دنياي امروز با ويژگي‌هايي ازجمله عدم قطعيت، نوسان، پيچيدگي و ابهام چالش‌هايي را براي آيندهي نفت خام به وجود آورده است. بنابراين بهره‌گيري از روش‌هاي آينده‌پژوهي ،به‌منظور آمادگي در برابر هر نوع رويداد و تغييرات پيشرو، امري ضروري مي‌باشد. بر همين اساس، اين پژوهش با هدف شناسايي عـدم قطعيت‌هاي مؤثر در راستاي تدوين سناريوهاي آيندهي جايگاه نفت خام در اقتصاد ايران صورت پذيرفته است.
روش: در اين پژوهش به‌منظور تدوين سناريوهايآيندهي نفت خام از روش‌هاي تركيبي پويش محيطي،در جهت شناسايي نيروهاي پيش‌ران، تحليل اثرات متقاطع، براي سنجش اهميت پيش‌ران‌ها، شاخص اجماع، به‌منظور سنجش عدم قطعيت‌هاي بحراني و از روش شبكهي جهاني كسب‌وكار نيز براي تدوين سناريوها استفاده شده است. جهت تبيين و استخراج عوامل مؤثر بر جايگاه نفت خام در اقتصاد كشور، ابتدافهرست اوليه‌اي از پيشران‌هاي اثرگذار استخراج گرديد. جامعهي آماري اين پژوهش شامل متخصصان حوزهي نفت، اقتصاد انرژي و آينده‌پژوهي بوده كه از بين آرا جمعآوري شده، نظرات 15 نفر به‌منظور تبيين پيش‌ران‌ها و سنجش شاخص اجماع، انتخاب و سنجش اثرات متقاطع پيش‌ران‌ها مورد تحليل قرار گرفت.
يافته‌ها: يافته‌هاي ايـن پژوهـش شـامل شناسـايي پيش‌ران‌ها، عـدم قطعيت‌ها و ترسيم سـناريوها مي‌باشد. بر اساس نتايج پويش محيطي، 35 پيش‌ران در حوزه‌هاي اقتصادي، سياسي، فناوري، اجتماعي، زيست‌محيطيشناسايي شد.بر اساس يافته‌هاي اين پژوهش سه پيش‌ران الگوي تعاملات بين‌المللي ايران، سهم انرژي‌هاي تجديدپذير در سبد انرژي جهاني و قيمت نفت خام، اصلي‌ترين عدم قطعيت‌هاي مؤثر ميباشند. از اين رو، سناريوهاي چهارگانه جايگاه نفت خام در افق مطالعه (1414) با چنين پيشفرضي تدوين گرديد.
نتيجه‌گيري: در اين پژوهـش با لحاظ نمودن چالش‌ها، پيچيدگي‌ها، عدم قطعيت‌ها و بررسي با رويكردي آينده‌پژوهانه، سناريوهاي جايگاه نفت خام ، ترسيم گرديد. هركدام از چهار سناريوي ترسيم‌شده، تصاويري از آيندهي نفت خام در اقتصاد ايران را در افق 1414 ارائه مي‌دهند.
چكيده لاتين :
Purpose: Today's world conditions with features such as uncertainty,volatility, complexity and ambiguity have created challenges for the future of crude oil. Therefore, it is necessary to use Futures study methods in order to be prepared for any kind of event and changes ahead. Accordingly, this study has been conducted with the aim of identifying the effective uncertainties in order to formulate future scenarios for the position of crude oil in the Iranian economy.
Method: The present study applies a mixed methodology to formulate future crude oil scenarios, namely, environmental scanning to identify the driving forces, cross-impact analysis to measure the importance of drivers, consensus index to measure critical uncertainties and the global business network method to develop scenarios. In order to explain and extract the factors affecting the position of crude oil in the country's economy, the initial list of effective drivers was extracted. The statistical population of this study included experts in the field of oil, energy economics and futures studies.
Findings:The findings of this study include the identification of drivers, the uncertainty and the mapping of scenarios. Based on the results of environmental scanning, 35 pioneers in the fields of economics, politics, technology, social and environmental were identified. According to the findings of this study, the three drivers of Iran's international interaction model, the share of renewable energy in the global energy portfolio and crude oil prices, are the main effective uncertainties. Hence, the four scenarios of crude oil position in the study horizon (2035) were formulated with such a premise.
Conclusion: In this study, considering the challenges, complexities, uncertainties and examining with a future research approach, the scenarios of crude oil position were drawn. Each of the four drawn scenarios provides images of the future of crude oil in the Iranian economy on the horizon of 2035.
