خط مشي مذهبي دستگاه خلافت عباسي دز برخورد با جريان هاي هم انديش (422-232)

the religious policy of Abbasid Caliphate in an encounter with concordant schools (232 – 422)

با روي كار آمدن متوكل خط مشي مذهبي دستگاه خلافت در راستاي حمايت و دلجويي از اهل سنت قرار گرفت و با تقويت انديشه هاي اين جريان باعث رشد و فراگيري آنان و تقابل فكري ايشان با رقيب گرديد. در اين دوره متوكل و معتضد با برنامه ها و اقدامات خود الگويي براي ديگر خلفا در اين دوره گرديدند. اين مقاله در صدد است با بهرگيري از روش تاريخي مبتني بر رويكرد توصيفي، با اين سوال پاسخ دهد كه خلافت در اين بازه زماني در برخورد با جريان هاي فكري ومذهبي هم انديش، چه سياستي در پيش گرفت؟ سياستي همراه با تداوم و پايداري و يا تغيير و دگرگوني ؟ از نتايج پژوهش بر مي أيد كه دستگاه خلافت عباسي از زمان متوكل تا خلافت معتضد،يك سياست پايدار درحمايت از اهل سنت و مبارزه با مخالفين آنان در پيش گرفت و بيشترين فرصت را براي فعاليت فرهنگي و تحكيم تفكرات در اختيار آنان قرار داد ، اما از زمان معتضد تا آمدن آل بويه، دستگاه خلافت سياستي سيال در پيش گرفت و اين امر ناشي از ضرورتهاي سياسي اين بازه زماني است كه حتي خلافت را در تقابل با حنابله قرار داد. با آغاز ضعف آل بويه، بعد از پنجاه سال فترت، القادر با رجعت به سياست حمايت از اهل سنت و با اقدامات خود مباني فقهي و حقوقي اهل سنت را تحكيم ،مذاهب اربعه را رسميت و ديگر مذاهب را به انزوا كشاند.

with Al-Mutawakkil taking over the reins, the religious policy of the caliphate system sought to appease them. Meanwhile, this caliphate system caused them to grow and spread and created some sort of thought confrontation between them and their rivals through encouraging the concordant thoughts. In the period , Al-Mutawakkil and Al-Mu'tadid, relying on their plans and measures, became an example for other caliphs during this era. Benefiting from the historical method based on descriptive and analytic approach, this article tries to answer , the caliphate system had which policy about concordant schools? Permant or mobile policy?The results of this research indicate that the Abbasid Caliphate System, as of the era of Al-Mutawakkil until Al-Mu'tadid taking over, followed a permanent policy in supporting the Sunnis and oppugned their opponents. Yet, as of the era of Al-Mu'tadid until the Buyid dynasty taking over, the caliphate system followed a mobile and reactive policy, which, in turn, resulted from the political necessities of this era where the caliphate confronted the Hanbali followers. During the weakness of the Buyid dynasty , Al-Qadir returned to the policy of support for the Sunnis and proceeded to consolidate the juridical and legal foundations of the Sunni Sect, acknowledged the four schools of Islamic law in Sunni Islam and banned and closed out other schools..