مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - اصطلاح «رافضه» در كاربرد شيعه اماميه: ترجمه و نقد دو مقاله از اتان كلبرگ

چكيده فارسي :

اتان كلبرگ، خاورشناس معاصر، شيعه پژوه و نويسنده بنام اسرائيلي است. وي مقاله اي درباره كاربرد اصطلاح «رافضه» در ميان شيعيان اماميه دارد كه در سال 1979 منتشر شد. همچنين، مدخل «رافضه» در دائره المعارف اسلام را نيز نگاشته است. در مقاله نخست، وي عنوان «رافضه» را مي كاود و با رويكردي تاريخي روايي سير تطور معنايي و تاريخي اين اصطلاح را در روايات شيعي بررسي مي كند و تحليلي از اين مفهوم به دست مي دهد. وي با جست وجوي رد پاي واژه «رافضه» در قرآن كريم و نيز كتاب هاي تورات و انجيل مي كوشد نحوه به كارگيري كتاب هاي اسرائيلي در روايات شيعي را بكاود. البته در پژوهش نخست وي، كم و كاستي هايي ديده مي شود كه برخي را در مقاله دوم مرتفع مي كند. مقاله دوم، از لحاظ شيوه و روش پژوهش مشابه مقاله نخست است اما مطالب پيشين را بسط مي دهد و ديگر احتمالات پيدايش عنوان «رافضه» را در كنار قيام زيد مي كاود. همچنين، چند روايت از اهل سنت و زيديه در به كارگيري اين عنوان مي افزايد. مصاديق رافضه، فرقه هاي گوناگون آن، جغرافياي رافضه، حضور روافض در شهرهاي مختلف اسلامي، بزرگان رافضه و اعتقادات آنها از ديگر مباحث مطرح شده در اين مقاله است كه از خلال آنها سير به كارگيري اين اصطلاح را تا عصر حاضر پي مي جويد. البته وي ديدگاه هاي ناصوابي راجع به شيعه اماميه مطرح مي كند كه توضيحات لازم در خصوص آنها و نقد برخي، در پاورقي ذكر شده است. در پايان نيز، هر دو مقاله كلبرگ از لحاظ روشي نقد شده است.