مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري

چكيده فارسي :

مارشال هاجسون در اين مقاله، در پي پاسخ گويي‌ به چند پرسش در زمينه شكل گيري تشيع نخستين و پايايي آن در تاريخ است؛ تشيع نخستين چگونه فرقه‌گرا شد؟ در صدر اسلام با آنكه بسياري از جريان‌هاي مخالف جريان حاكم (خلافت) جذب اهل تسنن شدند، شيعه چگونه توانست تفاوت‌هاي اختصاصي‌اش را حفظ كند و تعميق بخشد و به عنوان فرقه اي توانمند و مستقل از اهل سنت به حيات خويش ادامه دهد؟ استقلال مذهبي غلات و مزاياي راهبردي گرايش‌هاي فرقه‌اي دوران امامت امام جعفر صادق (ع) در پافشاري تشيع بر اصول نخستين و آميخته نشدن با اهل سنت موثر افتاد. طرد علي (ع) از خلافت پس از پيامبر (ص) نخستين شكستي بود كه بر پيكره تشيع وارد آمد و در اين ميان افرادي همچون مالك‌ اشتر، محمد بن ابوبكر، سلمان فارسي و... نقش منحصر به فردي براي ايشان و برخي از اولادش قايل شدند كه بعدها با گسترش نگرش‌هاي غاليانه غلات رشد كرد. البته بسياري از عقايد غلات را امام جعفر صادق (ع) تصحيح كردند و نص بر امامت طرح شد و گسترش يافت و مهمترين مولفه امامت شيعي شناخته شد. در ادامه نيز منصوص بودن ايمه و انحصار آن در دوازده امام از نسل علي (ع)، موجبات شكل‌گيري تشيع اثناعشري را فراهم آورد.