بررسي روابط بين برخي صفات زراعي مرتبط با عملكرد نخود زراعي (Cicer arietinum) تحت تنش بيماري برق‎زدگي

بيماري برق‌زدگي نخود كه به وسيله قارچ Ascochyta rabiei ايجاد مي‌شود، يكي از مهم‌ترين بيمار‌هاي نخود است كه كشت و توليد آن را در بيشتر مناطق دنيا و از جمله ايران محدود مي‌كند. بنابراين شناسايي منابع ژنتيكي مقاومت در ژرم‌پلاسم نخود در برابر عامل بيماري، براي طراحي برنامه‌هاي اصلاحي بسيار ضروري است. به‌منظور ارزيابي مقاومت به بيماري برق زدگي در نخود، آزمايشي با 77 ژنوتيپ پيشرفته نخود دريافتي از ايكاردا در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در ايستگاه تحقيقات كشاورزي گنبد‌كاووس انجام شد و صفات فنولوژيك، مورفولوژيك، عملكرد دانه و ميزان سطح زير منحني پيشرفت بيماري يادداشت‌برداري شدند. نتايج نشان داد بين ژنوتيپ‌ها از نظر كليه صفات اختلاف معني‌داري در سطح احتمال يك درصد (P 01.0) وجود داشت. بيشترين همبستگي با بيماري برق‌زدگي، مربوط به ارتفاع بوته بود (0.506- و P 0/01). مطابق با نتايج رگرسيون مرحله‌اي، ارتفاع بوته بيشترين اثر را روي عملكرد دانه داشت. نتايج تجزيه عليت نشان داد كه صفت ارتفاع بوته بيشترين اثر مستقيم را بر عملكرد دانه داشت (0.357) و بيشترين اثر غيرمستقيم مربوط به بيماري برق‌زدگي از طريق ارتفاع بوته بود (0.151-). بنابراين مي‌توان از ارتفاع بوته به‌عنوان صفت برتر در برنامه‌هاي انتخاب غيرمستقيم بهره برد. تجزيه خوشه‌اي ژنوتيپ‌ها بر اساس سطح زير منحني گسترش بيماري برق‌زدگي ژنوتيپ‎ها را به سه گروه متحمل (37 ژنوتيپ)، گروه حساس (15 ژنوتيپ) و گروه مقاوم (25ژنوتيپ)، تقسيم شد. به طوركلي مي‌توان نتيجه گرفت كه ژنوتيپ‎هاي مقاوم در برنامه‎هاي اصلاحي براي توسعه ارقام مقاوم نخود به بيماري و مديريت اين بيماري قابل بهره‎برداري مي‌باشند.