اثر قرق بر تراكم و تنوع گونه‌اي زادآوري طبيعي در توده‌هاي جنگلي آميخته رويشگاه ارسباران

Effect of Exclosure on Density and Diversity of Natural Regeneration in Mixed Stands of Arasbaran Habitat

زادآوري طبيعي، مسئول تداوم جمعيت گونه‌ها و حفاظت از تنوع زيستي در توده‌هاي جنگلي و گامي مهم در پويايي جنگل در جهت مديريت پايدار است. به‌منظور ارزيابي اثر قرق بلندمدت بر تراكم و تنوع زادآوري طبيعي، دو رويشگاه جنگلي شامل توده قرق شده و توده شاهد انتخاب و در هر رويشگاه تعداد شش قطعه نمونه به مساحت يك هكتار مورد اندازه‌گيري و شمارش زادآوري قرار گرفتند. فراواني حضور زادآوري‌ها بر اساس ارتفاع در چهار طبقه نونهال، نهال كوچك، نهال بزرگ شاخه‌زاد و نهال بزرگ دانه‌زاد در قطعه نمونه‌ها اندازه‌گيري شد. شاخص‌هاي غنا، تنوع و يكنواختي براي هر رويشگاه محاسبه و مورد تحليل آماري قرار گرفتند. نتايج بررسي تراكم نشان داد كه منطقه قرق شده از تعداد در هكتار زادآوري گونه‌هاي اصلي بيشتري برخوردار بود. طبقات زادآوري در دو منطقه تفاوت معني‌داري داشتند (0/05 ≤p). طبقات زادآوري در منطقه قرق شده فراواني بيشتري داشتند به جز نهال‌هاي بزرگ شاخه‌زاد كه در منطقه شاهد فراواني بيشتري داشت. مقادير شاخص‌هاي تنوع و يكنواختي در منطقه قرق شده با تفاوت معني‌داري از منطقه شاهد كمتر بودند اما شاخص غنا تفاوت معني‌داري بين دو رويشگاه نداشت (0/05 ≤p). اكوسيستم جنگلي مي‌تواند از طريق زادآوري طبيعي و با گسترش نهال‌ها و نونهال‌ها ترميم شود. براي موفقيت‌آميز بودن فرآيند ترميم توده لازم است كه زادآوري تقويت شود تا جوامع حاصل در آينده، پايدار باشند. براساس نتايج حاصل از پژوهش حاضر، بررسي‌هايي در زمينه تعيين طول مدت بهينه قرق به‌منظور جلوگيري از كاهش تنوع زيستي و همچنين بررسي اثر قرق بر بانك بذر خاك در منطقه پيشنهاد مي‌شود.

Natural regeneration is responsible for the conservation of species and the protection of biodiversity in forest stands and an important step in forest dynamics towards sustainable management. In order to evaluate the effect of long-term exclosure on the density and diversity of natural regeneration, two forest habitats were selected including excluding stand and control stand, regenerations were measured and counted in six sample plots with an area of one hectare. Regenerations were divided based on height into four categories: seedlings, coppice large saplings, standard large saplings, and small saplings. the indices of richness, diversity, and evenness were calculated and statistical analysis was performed for each habitat. The results of the density showed that the exclosure area had a higher number of regeneration densities per hectare. The types of regeneration classes were more frequent in the exclosure area, except for coppice large seedlings, which were more abundant in the control area. Diversity and evenness indices were less in the control area than the exclosure habitat with a significant difference, but the richness index was not significantly different (p≤0.05). A successful stand recovery process is necessary to enhance regeneration and community sustainability in the future. Enhancing natural regeneration is a cost-effective way to improve the quality of forest stands. Based on the results, it is proposed to determine the optimal duration of exclosure in order to prevent the reduction of biodiversity and also to investigate the effect of exclosure on soil seed banks in the studied area.