اثرگزاري سنجه هاي اقليمي بر روند تغيير پوشش گياهي با روي‌كرد تخريب سرزمين در بخش‌هايي از آبخيز خليج فارس و درياي عمان

تخريب سرزمين پديده يي چندوجهي تأثيرگيرنده از متغيرهاي گوناگون از جمله اقليم، تغيير كاربري و فعاليت هاي اجتماعي- انساني است. براي بررسي اثر سنجه هاي اقليمي بر وضعيت تخريب سرزمين در پنج آب خيز درجه‌ي دو (بلوچستان جنوبي، سديج بندرعباس، كل- مهران، حله و مند) در آب خيز خليج فارس و درياي عمان، داده هاي مشاهده يي 32 ايستگاه هم‌ديد درآب خيز براي بازه ي زماني 31 ساله (1367– 1398) به‌كار برده شد. براي تهيه ي نقشه ي سنجه هاي اقليمي الگوريتم IDW، به‌كار برده شد. نتيجه‌هاي آشكارسازي نشان داد كه تغيير طبقه ي دمايي 27/5 – 25 روند افزايشي (9/03 %) دارد و طبقه ي بارش كم تر از 150 ميلي متر در منطقه نيز با افزايش 17/3% روبه‌رو است. روند سنجه ي تبخير به گونه يي بود كه طبقه ي 2750-2500 و 3250-300 ميلي متر با تغيير (5/4- ،8/3 %)  به ترتيب بيش ترين اثر كاهشي و افزايشي را نشان داد. طبقه‌هاي سرعت باد كم تر از 2 و 4-3 متر بر ثانيه با تغيير (5/7، 7/5-%) بيش ترين روند افزايش و كاهشي را نشان داد. بر پايه‌ي يافته هاي تحليل وايازي، رابطه ي معني داري در تراز 0/05% بين متغير اقليمي (بارش، دما، تبخير  و سرعت باد) و شاخص پوشش گياهي  و شوري بود، و سنجه ي بارش بيش ترين اثرگزاري را نشان داد. از آن‌جا كه اين چهار متغير اقليمي به ترتيب (40/5، 47/6%) از تغيير متغير وابسته‌ي شاخص پوشش گياهي و شوري را تبيين مي كند، مي توان نتيجه گرفت كه بخشي از تغيير پوشش گياهي و شوري از شرايط اقليمي حاكم بر منطقه پي‌روي مي كند. از اين رو پوشش گياهي ضعيف منطقه و شوري در بازه ي زماني بررسي‌شده دائما در نوسان است، و به دنبال آن فرآيند تخريب نيز روند افزايشي و كاهشي دارد. بنابراين با آگاهي از نحوه ي تأثير سنجه هاي اقليمي بر نوسان شاخص هاي پوشش گياهي و شوري در دوره ي طولاني 31 ساله مي توان پيش بيني لازم را براي مديريت‌كردن بهينه ي عرصه هاي طبيعي، به‌خصوص در هنگام خشك سالي اعمال نمود، و مرحله‌هاي توسعه‌ي تخريب سرزمين را در آب خيز ساحلي خليج فارس و درياي عمان مهار كرد.