ارزيابي واكنش بذر گاوپنبه (Abutilon theophrasti) توده مانه و سملقان به دما و نور

مقدمه: گاوپنبه يكي ازمهمترين علف‌هاي‌هرز مزارع پنبه، ذرت، گوجه فرنگي و سويا است. بدون شك آگاهي از واكنش بذر علف‌هاي هرز به عوامل محيطي (نور و دما) در درك بهتر چگونگي الگوي جوانه‌زني و استقرار آن‌ها امري ضروري است. هدف اين تحقيق نيز ارزيابي برهمكنش دوره‌هاي نوري و حرارت متناوب بر جوانه‌زني بذر علف هرز گاوپنبه بود. مواد و روش‌ها: اين آزمايش به صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي با چهار تكرار در آزمايشگاه فيزيولوژي دانشگاه آزاد اسلامي واحد بجنورد در سال 1394 انجام شد. تيمارهاي آزمايش شامل رژيم دمايي روزانه در چهار سطح: سه دماي متناوب روزانه 15 - 25 (شب روز)، 20 - 30، 25 - 35 و دماي ثابت 25 درجه سلسيوس و تناوب نوري در سه سطح: 816 ساعت (تاريكي روشنايي)، 12 - 12 ساعت و تاريكي ممتد در طول روز بودند. صفات مورد ارزيابي عبارت بودند از: حداكثر درصد جوانه‌زني، سرعت جوانه‌زني، يكنواختي جوانه‌زني و مدت زمان لازم تا رسيدن به 10 درصد و 90 درصد جوانه‌زني كه به كمك نرم افزار جرمين بدست آمد.يافته‌ها: نتايج نشان داد كه تمام صفات مورد بررسي تحت تأثير برهمكنش دما و نور قرار گرفت. بذرهاي گاوپنبه در شرايط تناوب نوري و دمايي جوانه‌زني بهتري داشتند و با افزايش دماي روزانه تا 30 درجه سلسيوس، درصد و سرعت جوانه‌زني افزايش و سپس كاهش يافت، اگر چه واكنش بذر به دماي شبانه بيش از دماي روزانه بود. بيشترين (98 درصد) و كمترين درصد جوانه‌زني (57 درصد) به ترتيب در دماي متناوب 1525 درجه سلسيوس و دماي ثابت 25 درجه سلسيوس تحت شرايط نوري 1212 ساعت روشنايي و تاريكي حاصل شد. كمترين مدت زمان لازم براي رسيدن به 10 و 90 درصد جوانه‌زني و بيشترين يكنواختي جوانه‌زني نيز در دماي متناوب 2030 درجه سلسيوس تحت شرايط تاريكي مشاهده شد.نتيجه‌گيري: بر اساس نتايج اين آزمايش بذر گاوپنبه در دامنه وسيعي از شرايط نوري و حرارتي قادر به جوانه‌زني است، اگر چه در شرايط وجود نور و تناوب دمايي جوانه‌زني بهتر دارد. بنابراين شخم با گاوآهن برگردان‌دار مي‌تواند به تحريك جوانه‌زني و تخليه بانك بذر خاك منجر شود.