بررسي و تحليل چگونگي توصيف «بوها» در متون نوشتاري زبان فارسي محورهاي موضوعي : زبان و ادب فارسي

A Study on How Odorsare Descibed in Persian Written Texts

مقاله حاضر به چگونگي توصيف بوها درداده هاي منتخب از متون ادبي زبان فارسي ‌‌مي‌پردازد. به اين منظور نمونه‌‌هاي كاربرد واژه «بو» و وابسته‌‌هاي آن از دو پيكره نوشتاري (شامل متون خبري و داستاني) با حدود نه ميليون واژه استخراج شدند و بر اساس ويژگي‌هاي ساختاري و معنايي دسته‌بندي و توصيف شدند. بررسي داده‌‌ها نشان مي¬دهد بوها در زبان فارسي بيشتر با ساختهاي اضافي توصيف ‌‌مي‌شوند تا ساختهاي وصفي (82% در مقابل 18%). در مورد شيوه توصيف بوها نيز مشخص شد فارسي ‌‌زبان‌ها ترجيح ‌‌مي‌دهند بوها را با اشاره به منشا ان توصيف كنند تا با استفاده از صفات. علاوه بر اينها مشخص شد در تركيب‌هاي اضافي‌اي كه بو با يك واژه انتزاعي همراه مي¬شود بو كاربردي استعاري مي¬يابد و مجازاً به معني«اثر و نشانه» به كار ‌‌مي‌رود. در مورد ويژگي‌هاي صفاتي كه براي توصيف بوها به كار گرفته مي¬شوند نيز روشن شد كه از يك‌سو صفات محدودي براي توصيف بوها وجود دارند و از ديگر سو اين صفات را ‌‌مي‌تواناز نظر معنايي به سه دسته صفات مطبوع، صفات نامطبوع و صفاتي كه بر خاص بودن بو تأكيد ‌‌مي‌كنند دسته¬بندي كرد. علاوه بر اينها مقايسه دو دسته داده نشان داد كه در داده‌‌هاي مستخرج از متون خبري، نسبت كاربرد استعاري بو و در داده‌‌هاي مستخرج از متون داستاني، نسبت توصيف بو با منشا آن بيشتر است كه با توجه به تنوّع ماهيت متوني جامعه آماري پژوهش، قابل توضيح است.

The present paper studies how odors are described in selected data from Persian written texts. For this purpose, instances of the use of the word odor and its dependents were extracted from two written corpus (including news and fiction texts, with about nine million words) and were classified and described based on structural and semantic features. Examination of the data shows that odors in Persian are described more with Ezafet constructions than descriptive constructions (82% vs. 18%). Regarding the method of describing odors, it was also found that Persian speakers prefer to describe odors with reference to their origin rather than using adjectives. In addition, it was found that in Ezafet constructions where odor is described with an noun, odor finds metaphorical usage and is used figuratively to mean effect and sign. Regarding the adjectives used to describe odors, it was found that on the one hand there are limited adjectives to describe odors and on the other hand these adjectives can be semantically divided into three categories: pleasant adjectives, unpleasant adjectives and adjectives that emphasize odor specificity. In addition, the comparison of the two data sets showed that in the data extracted from news texts, the ratio of metaphorical use of smell was higher and in the data extracted from fictional texts, the ratio of describing smell by referring to its origin was higher, this difference can be explained by the nature of the texts being analyzed.